Moskwa i Złoty Pierścień Rosji

Polecimy z Warszawy do Moskwy, największego miasta w Rosji, którego liczba ludności wynosi 12,5 mln mieszkańców. Tradycyjnie uznaje się, że miasto założył w 1147 roku Jerzy I Dołgoruki. Moskwa była stolicą do 1712 roku, a po ponad 200 latach przerwy, od 1918 roku, jest nią do dzisiaj.  
  
Po przylocie udamy się do naszego hotelu, a następnie wybierzemy się z naszym pilotem oraz lokalnym przewodnikiem na pierwsze bliższe spotkanie z miastem. Czeka nas przejazd moskiewskim metrem. System podziemnych tuneli jest wielką atrakcją turystyczną Moskwy. Metro to nie tylko transport publiczny, ale również swoiste muzeum sztuki. Stacje są ozdobione kolorowymi mozaikami, malowidłami ściennymi w ramach ze stiuku, a ściany pokrywa marmur i granit sprowadzone z odległych zakątków Rosji. Pomimo, że dekoracje i motywy odzwierciedlają historię XX-wiecznej Rosji Radzieckiej, forma ekspresji artystycznej jest tu znacznie inna niż wzory tego okresu spotykane w innych zakątkach ziemi. Każda stacja ma swój urok i niepowtarzalną atmosferę. Wysiądziemy na kilku najpiękniejszych, najciekawszych stacjach, by poznać ich oryginalny wygląd. Codziennie metrem podróżują miliony pasażerów. Podczas naszej przejażdżki na pewno poczujemy tętno tej wielkiej metropolii, a pilot, który będzie z nami przez całą drogę, opowie wiele ciekawostek związanych z budową metra. 
  
W kolejnym etapie wycieczki przejdziemy się starą ulicą Arbat, gdzie daje się odczuć ducha XVIII-wiecznej Moskwy. Tu mieszkali m.in. Aleksander Puszkin, aktorzy, muzycy i artyści, którzy również tutaj grywali i tworzyli sztukę. Dzisiaj nadal można spotkać artystów tworzących na ulicy. Miejsce to było i jest najmodniejszym deptakiem zarówno wśród turystów jak i mieszkańców Moskwy. Nazwa ulicy Arbat pochodzi prawdopodobnie od arabskiego słowa "arbad" jako liczby mnogiej od słowa "rabad", czyli przedmieście, chociaż dzisiaj przylega bezpośrednio do centrum Moskwy. Budynki położone przy ulicy Arbat wzniesiono w XVIII i XIX wieku. Tutaj również znajduje się jeden z najsławniejszych teatrów Moskwy - Teatr im. Wachtangowa, od nazwiska rosyjskiego aktora i reżysera teatralnego. 
  
Kolację zjemy w hotelu.  

Kolejny dzień poświęcony na zwiedzanie Moskwy obfitować będzie w jedne z najciekawszych atrakcji stolicy. Przemierzając miasto z przewodnikiem zobaczymy między innymi jeden z pierwszych publicznych parków miasta, Ogród Aleksandrowski. Park został założony na polecenie cara Aleksandra I w latach 1819-23. Składa się z trzech części położonych u podnóża zachodnich murów Kremla.  
  
Będziemy też mieli okazję podziwiać mury wpisanego na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Klasztoru Nowodziewiczego. Monastyr został wybudowany w 1524 roku dla uczczenia zdobycia Smoleńska. Car Wasyl III po zdobyciu twierdzy w Smoleńsku postanowił wybudować cerkiew, w której umieścił Ikonę Matki Boskiej Smoleńskiej. W XVII wieku Zofia Romanowa, siostra cara Piotra I Wielkiego, przebudowała klasztor, a od 1682 roku stał się on jej drugą rezydencją. W tym samym klasztorze została zamknięta, gdy Piotr I przejął władzę. Niedługo później uwięził tam również swą pierwszą żonę Jewdokiję Łopuchiną. Otoczony warownym murem kompleks klasztoru Nowodziewiczego stanowi jedno z najpiękniejszych miejsc Moskwy.  
  
Przejdziemy też dzisiaj przez wpisany wraz z Kremlem na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Plac Czerwony, na którym niegdyś krzyżowały się wpływy władzy cara i kościoła, a od czasów Związku Radzieckiego odbywają się tu główne uroczystości państwowe. Plac z jednej strony zamyka czerwony mur Kremla, w głębi widać budynek Soboru Wasyla Błogosławionego, którego dach wieńczą charakterystyczne kolorowe kopuły, a niedaleko znajduje się elegancka galeria handlowa GUM. 
  
Jednym z najbardziej imponujących, a za razem kontrowersyjnych, budynków Rosji jest katedralny Sobór Chrystusa Zbawiciela - największa i najbardziej okazała świątynia Rosji. Historia powstania tego budynku jest trudna. Car Aleksander I zainicjował jego budowę w formie dziękczynienia za uratowanie Rosji przed najazdem napoleońskim w 1812 r., ale prace budowlane w tej lokalizacji ruszyły dopiero w 1839 r. Wykończenie wnętrz tej ogromnej i niezwykle kosztownej budowli zakończyło się w 1883 r., kiedy sobór poświęcono, a jego błyszczące kopuły dominowały nad miastem. Budowa trwała niemalże tyle samo czasu ile miał szczęście funkcjonować sam obiekt w swoim pierwotnym kształcie. Z przyczyn dość oczywistych sobór skazany był na wyburzenie w 1931 r. Budynek z trudem wysadzono w powietrze, a na jego miejscu rozpoczęto budowę Pałacu Rad, którego nigdy nie ukończono. 

Gdyby Stalinowi udało się zrealizować swoją wizję, stałby tu dzisiaj 400 m budynek z pomnikiem Lenina na szczycie. Pomimo zaniechania budowy jednak plan częściowo zrealizowano - w postaci Siedmiu Sióstr – budynków podobnych do warszawskiego Pałacu Kultury i Nauki, które stały się symbolem Moskwy. Po przerwaniu budowy Placu Rad w miejscu wykopu pod budynek powstał ogromny basen zewnętrzny - wtedy największy na świecie. Symboliczne znaczenie tego miejsca zostało potwierdzone po upadku Związku Radzieckiego, gdy mer miasta Jurij Łużkow podjął pierwszą próbę odbudowy zniszczonej świątyni, której budowa, ukończona w 2000 roku, kosztowała 300 mln dolarów amerykańskich. Objedziemy budynek dookoła, aby w pełni docenić okazałość tej budowli. 
  
Rosjanie mówią, że wszystkie drogi prowadzą na Kreml - nasza również tam poprowadzi. Poczujemy niezwykłą atmosferę Kremla, który już od czasów założenia miasta był centrum państwa religijnego i świeckiego. Kreml jest niezaprzeczalnym centrum Moskwy - zarówno w przenośni jak i w rzeczywistym tego słowa znaczeniu. Był siedzibą książąt Księstwa Moskiewskiego, carów oraz przywódców sowieckiej Rosji, a obecnie jest budynkiem władzy centralnej i siedzibą prezydenta. Większość budynków otoczonych 2,25 km murem to pałace, kościoły i katedry, jednak obiekty sakralne w okresie radzieckim zostały zamienione na muzea. Ten ogromny obszar pełen jest interesujących obiektów architektury i sztuki, a duchy historii czuć tutaj na każdym rogu. Stąd Iwan Groźny i Stalin roztaczali terror nad podległym sobie ludem, stąd rządzili w okresie zimnej wojny Chruszczow, Breżniew i Gorbaczow. Miejsca długo dostępne tylko dla wybrańców my będziemy poznawać spacerując po Kremlu. 

Częścią tego ogromnego kompleksu jest Zbrojownia. Budynek został wzniesiony w latach 1844-1851 na planie architektonicznym Konstantina Thona. Już na etapie projektowym przewidziano w tym miejscu przechowywanie drogocennych przedmiotów carów. 

Zbiory muzeum mieszczą się w 9 salach i składają się z biżuterii, odzieży damskiej i męskiej, wozów, zbroi, broni i innych fascynujących przedmiotów obrazujących historię Rosji. Doskonałym przykładem jakości tych zasobów jest kolekcja 10 jajek Fabergé wykonanych na specjalne zamówienie przez złotnika Petera Carla Fabergé. Pierwsze zlecenie przedsiębiorstwo  Fabergé otrzymało od cara Aleksandra III - było to wykonanie jajka wielkanocnego z niespodzianką. Jajko podarowane zostało cesarzowej Marii Fiodorownej, Dagmar. Projekt okazał się wielkim sukcesem, stąd od tamtego czasu każdego roku przedsiębiorstwo Fabergé wykonywało jedno jajko na zamówienie cesarza (poza latami 1904 i 1905 z powodu wojny z Japonią). Po rewolucji zbiór rozszedł się, dlatego dzisiaj w Moskwie pozostało jedynie 10 jajek. Uważa się, że najpiękniejszym jajkiem jest jajko wykonane ze srebra, z wygrawerowaną mapą Kolei Transsyberyjskiej. Mieszcząca się w środku niespodzianka to miniaturka pociągu wykonana ze złota, z kryształowymi oknami i czerwonymi rubinami w miejscach frontowych latarni. 
  
Zwiedzimy również  Katedrę Wniebowzięcia (inaczej Sobór Uspieński lub Sobór Zaśnięcia Matki Boskiej) znajdującą się w samym sercu Kremla. Katedra została wzniesiona w latach 1475 – 1479. Prace nad świątynią prowadził włoski architekt Arystoteles Fioravanti, od którego wymagano połączenia staroruskich tradycji budowlanych z wypracowanymi we Włoszech technikami. W związku z tym przed rozpoczęciem prac artysta dokładnie zapoznał się z architekturą staroruskich soborów. W katedrze przez stulecia odbywały się najważniejsze uroczystości państwowe, takie jak koronacje carów. Sobór był też tradycyjnym miejscem intronizacji patriarchów Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego oraz ich pochówku. Spoczywają tu także prawie wszyscy metropolici Moskwy z lat 1320-1700. Dla Iwana IV Groźnego na jego koronację w 1547 roku jako pierwszego cara Rosji przygotowano bogato zdobiony Tron Monomacha, który dzisiaj można oglądać w kremlowskim muzeum.  

Sobór Uspieński zbudowany jest z białego wapienia i cegieł i jest przykryty pięcioma złoconymi kopułami. Wnętrze cerkwi jest bogato dekorowane ikonami i freskami wykonanymi równolegle z budową obiektu przez ikonografa Dionizego, który zaraz po Andrieju Rublowie był najwybitniejszym przedstawicielem moskiewskiej szkoły malarstwa ikonowego, oraz freskami pochodzącymi z XVI i XVII stulecia. Wśród nich wyróżnia się monumentalne malowidło przedstawiające Wniebowzięcie. W katedrze przechowuje się także wiele pięknych przykładów staroruskiego rzemiosła artystycznego. Warto zwrócić uwagę na południowe drzwi, przewiezione w 1401 roku z soboru Rozdziestwieńskiego w Suzdalu. Dębowe odrzwia są pokryte arkuszami miedzi, na których wyobrażono 20 scen biblijnych i umieszczono inskrypcje w języku starosłowiańskim.  
  
Od roku 1918 władze radzieckie zabroniły odprawiania nabożeństw w soborze, który dopiero w 1990 roku został zwrócony cerkwi prawosławnej. Obecnie w Soborze Uspieńskim, jako głównej świątyni Moskwy, oprócz nabożeństw mają miejsca także najważniejsze uroczystości państwowe.  
  
Późnym popołudniem wrócimy do hotelu, gdzie zjemy kolację.  

Po śniadaniu i wykwaterowaniu rozpoczniemy kilkudniowy objazd Złotego Pierścienia Rosji. Na tym turystycznym szlaku, położonym na północny-wschód od Moskwy, znajdują się ruskie miasta posiadające bogatą historię i bezcenne zabytki, stanowiące skarbnicę rosyjskiej kultury. Obszar ten pokrywa się częściowo z regionem historycznym zwanym Rusią Zaleską, który wraz z Rusią Nowogrodzką stanowi kolebkę rosyjskiej państwowości. Na trasie znajdują się stare cerkwie prawosławne z unikalnymi freskami i ikonami, klasztory oraz staroruskie twierdze. W wielu miastach Złotego Pierścienia zachowały się także centra ludowego rzemiosła, w których artystycznie wykonane przedmioty codziennego użytku i dekoracyjne wyroby z drewna, ceramiki i innych materiałów wykonywane są zgodnie z unikalną, niezmienną od wieków technologią i recepturą.  
  
Pierwszym miastem Złotego Pierścienia, które odwiedzimy, będzie Włodzimierz (Vladimir), którego zabytki znajdują się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. To jedno z najstarszych miast rosyjskich zostało założone nad rzeką Klaźmą w 1108 roku przez Włodzimierza Monomacha. Wizytówką tamtej epoki jest Złota Brama zbudowana z białego kamienia. Miała ona witać (i cały czas wita) wszystkich wjeżdżających do miasta od strony Moskwy.  
  
Włodzimierz słynie również z wielu wspaniałych cerkwi. Krążąc po mieście warto zwrócić uwagę na Galiejską Cerkiew św. Mikołaja (Nikoło-Galiejskaja cerkow), wspominaną w kronikach już w XII wieku. W tym miejscu stała drewniana cerkiew Nikoły (Mikołaja) – patrona pływających i podróżujących. Cerkiew błogosławiła wody rzeki Klaźmy, dlatego ludzie nazywali ją też cerkwią Mokrego Mikołaja.  
  
Wart uwagi jest także Sobór Uspienski, główna, działająca świątynia władimirsko-suzdalskiego episkopatu. Wnętrze soboru pokrywają freski nieznanych mistrzów z połowy XII wieku. Znajdują się tu także freski z początku XV wieku wykonane przez najznakomitszych ruskich ikonopisarzy - Andrieja Rublowa i Danila Czarnego.  
  
Kolejną ciekawą cerkwią jest Sobór św. Dymitra wzniesiony w latach 1194-1197, którego zewnętrzną fasadę pokrywa ponad 1300 wspaniałych płaskorzeźb. Przedstawionych jest na nich ponad tysiąc postaci, wśród których są królowie Salomon i Dawid, Aleksander Macedoński oraz ruscy książęta. Natomiast we wnętrzu soboru zachowały się resztki fresków z XII wieku przedstawiających sceny Sądu Ostatecznego. 
 
My zwiedzimy wpisaną na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy (inaczej Sobór Zaśnięcia Matki Bożej), będącą jednym z ważniejszych zabytków władimirskiej architektury sakralnej. Świątynia powstała w latach 1158-60 zbudowana przez mistrzów z Niemiec. Jej fundatorami byli miejscowi kupcy: Denisowie i Somowie. Pełna nazwa cerkwi pochodzi od święta Zaśnięcia Przeświętej Pani Naszej Bogurodzicy Dziewicy Maryi, obchodzonego 28 sierpnia. Fragmentarycznie zachowały się tu freski z XII-XIII wieku i znacznie bardziej kompletne freski najwybitniejszego artysty rosyjskiego średniowiecza Andrieja Rublowa z 1408 roku.  
  
We Włodzimierzu udamy się również do Muzeum Kryształów i Miniatury położonego między Teatrem Dramatycznym i zabytkową Złotą Bramą. To muzeum gusiewskich kryształów, haftów oraz malowanych szkatułek mieści się w dawnej cerkwi Troickiej (św. Trójcy). Na ekspozycję składa się około tysiąc kryształowych eksponatów oraz sto okazów z porcelany stworzonych przez najwyższej klasy rzemieślników.  
  
Po południu udamy się w dalszą drogę. Dotrzemy do położonego 40 km na wschód od Włodzimierza miasta Suzdal, gdzie zakwaterujemy się w hotelu i zjemy kolację.  

Dzisiaj zwiedzimy Suzdal, którego zabytki zostały wpisane na listę UNESCO. Malowniczo położone wśród meandrującej rzeki Kamienki, z drewnianymi chatami i cerkwiami, miasto zwane  jest perłą Złotego Pierścienia. 
  
Suzdal, z jego ponad dwustoma zabytkami architektury minionego tysiąclecia, jest miastem-skansenem. Staroruski Kreml, kramy handlowe, klasztory i liczne cerkwie, a także charakterystyczny dźwięk cerkiewnych dzwonów tworzą jego niepowtarzalny charakter. Suzdal słynie również z miedowuchy, tradycyjnego ruskiego alkoholu, oraz ze znakomitej kuchni. W restauracjach podawane są potrawy przygotowywane według starych przepisów kulinarnych. 
  
Zwiedzanie miasta zaczniemy od Kremla, w którego architekturze najstarszy jest wał wybudowany na polecenie wielkiego księcia kijowskiego, Władimira Monomacha. W centrum Kremla natomiast zobaczymy sobór Narodzin Bogurodzicy (Sobor Rozdiestwa Preswiatoj Bogorodicy). To w tym miejscu, zgodnie z wolą Władimira Monomacha, powstała w XII wieku pierwsza kamienna cerkiew. W jej najstarszej części podziwiać można bogato dekorowane kamienne ściany, stropy i kolumny. Wykusze okienne pokrywają freski i malowidła, a pięciopiętrowy ikonostas z XVII wieku zachwyca bogactwem barw.  
  
Następnie odwiedzimy suzdalski skansen – Muzeum architektury drewnianej i życia wiejskiego Ziemi Włodzimierskiej. Zgromadzono w nim kilkanaście ciekawych i cennych budynków oraz setki przedmiotów domowych i gospodarczych. Jest wśród nich m.in. cerkiew Nikolska (św. Mikołaja) z 1766 roku, kilka chat chłopskich z XIX wieku, piętrowy dom bogatego chłopa, czy rosyjska sauna. Uwagę zwiedzających przyciągają też dwa młyny z wiatrakami z XVIII wieku, a także XIX-wieczny spichlerz. Zobaczymy niezwykle ciekawe wnętrza chat wypełnione oryginalnymi meblami i sprzętami domowymi, narzędziami rolniczymi oraz gospodarczymi, chłopskimi wozami i malowanymi saniami. 
  
Ostatnią atrakcją dzisiejszej wycieczki będzie wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO monastyr Spaso-Jefimowski (Zbawiciela i św. Eutymiusza), założony w 1352 roku. Dzięki swojemu autorytetowi monastyr był w przeszłości obsypywany bogactwami i stał się najbogatszym klasztorem w Rosji. Główny budynek klasztoru wybudowano zgodnie z tradycją władimiro-suzdalskiej Rusi. Monastyr został rozbudowany w XVI i XVII wieku, gdy carowie Wasyl III i Iwan Groźny oraz bogata rodzina magnacka Pożarskich ufundowali w nim kamienne budowle oraz ofiarowali monastyrowi znaczne obszary ziemi i nieruchomości. Również wówczas został on otoczony wysokimi ceglanymi murami i przekształcony w twierdzę. W 1689 roku zewnętrzne ściany pokryto rzadko spotykanymi bogatymi freskami. Za czasów Katarzyny II w pojedynczych pokojach utworzono cele więzienne dla przestępców religijnych i politycznych. W 1923 roku powstało tu suzdalskie więzienie specjalnego przeznaczenia. Więziono w nim później także ofiary stalinowskich represji. Natomiast podczas II wojny światowej urządzono obóz dla internowanych żołnierzy z Legionu Czechosłowackiego. 
  
Na koniec zwiedzania klasztoru usłyszymy krótki koncert dzwonów.  
  
Po południu pojedziemy do miasta Kostroma – kolejnej atrakcji Złotego Pierścienia Rosji. Zakwaterujemy się w hotelu i zjemy kolację.

Założycielem Kostromy był prawdopodobnie wielki książę kijowski syn Włodzimierza II Monomacha - Jerzy I Dołgoruki (Długoręki), który ukonstytuował je w 1152 roku. W połowie XVII wieku Kostroma była czwartym co do wielkości i znaczenia miastem w Rosji, a do połowy XIX wieku wiodła prym w branży tekstylnej i eksporcie. Do portu w Kostromie przypływali kupcy flamandzcy, angielscy i niemieccy. Pozostałości po ich obecności nadal skrywają się na murach niektórych budynków, na przykład w arkadach kupieckich datowanych na XVIII wiek. 
  
Oprócz starówki zwiedzimy jedną z największych i najważniejszych atrakcji turystycznych Kostromy – mający swe początki w XIV wieku, klasztor Ipatijewski. Świątynia założona została przez tatarskiego księcia Czeta, który po ciężkiej chorobie nawrócił się na chrześcijaństwo (przyjął chrzest i imię Zachariasz) i w podzięce za wyzdrowienie ufundował cerkiew. W klasztorze ukrywał się Michaił Fiedorowicz Romanow - wybrany w 1613 roku na carski tron. Znajduje się tu drewniana chata, w której zwykł zatrzymywać się car. Monaster Ipatijewski, wraz z znajdującym się na jego terenie soborem św. Trójcy, kryje w swym wnętrzu unikalne freski i ikonostas. Jest to niezwykle cenny zabytek historyczny i kulturowy. 
  
Pojedziemy dalej szlakiem Złotego Pierścienia do Jarosławia. 

Miasto zostało założone na początku XI wieku przez ówczesnego wielkiego księcia Rusi Kijowskiej - Jarosława Władymirowicza zwanego Mądrym.  Dzięki korzystnemu położeniu na wołżańskim szlaku handlowym miasto bardzo szybko się bogaciło i już pod koniec XI wieku stanowiło ważny ośrodek handlowy regionu. Szczególny rozkwit Jarosław przeżył od 1463 roku, kiedy to został przyłączony do Księstwa Moskiewskiego. Od tego momentu zaczęły powstawać w mieście zabytki stanowiące dziś bogactwo architektury sakralnej Rosji. Starówka miasta została wpisana na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, a większość miejscowych cerkwi jest zabytkami o charakterze muzealnym. 
  
Zwiedzimy XVII-wieczną Cerkiew św. Eliasza Proroka wybudowaną w stylu baroku nadwołżańskiego, stanowiącą jedno z najwybitniejszych osiągnięć tego okresu w architekturze sakralnej regionu. Świątynia została ufundowana przez dwóch jarosławskich kupców, braci Wonifatija i Joannikija Skripinów. Po rewolucji październikowej, w 1920 roku, przestała pełnić funkcje sakralne i została zmieniona w muzeum. Po upadku ZSRR cerkiew została ponownie otwarta. Nadal należy do muzeum, jednak odbywają się w niej również nabożeństwa. 
  
Słynący z licznych XVII-wiecznych kościołów Jarosław jest także znakomitym przykładem rewaloryzacji miast, które dekretem carycy Katarzyny Wielkiej zarządzono w 1763 roku w całej Rosji. Na podstawie tego dekretu miasto zostało poddane przebudowie w duchu klasycyzmu otrzymując miano Florencji rosyjskiej północy. Zachowując najważniejsze zabytkowe struktury, miasto zrewaloryzowano w stylu klasycystycznym, wprowadzając promienisty układ ulic.  
  
Jarosław posiada także starsze pozostałości, dobrze zachowane między innymi w klasztorze Spaso-Preobrażeńskim (Monastyrze Przemienienia Pańskiego), jednym z najstarszych klasztorów w regionie Górnej Wołgi, zbudowanym pod koniec XII wieku w miejscu dawnej świątyni pogańskiej, lecz później wielokrotnie przebudowywanym. Świątynia usytuowana została nad brzegiem rzeki i dawniej stanowiła część wałów oraz umocnień całego grodu. 
  
Późnym popołudniem zakwaterujemy się w hotelu i zjemy kolację.

Po śniadaniu i wykwaterowaniu udamy się w dalszą drogę. 

Dotrzemy do Rostowa Wielkiego, którego początki datowane są na rok 862, co czyni go jednym z najstarszym rosyjskich miast. Swój największy okres rozkwitu Rostów przeżywał w czasach panowania księcia Konstantyna Wsiewołodowicza na przełomie XII i XIII wieku. W 1474 roku miasto zostało przyłączone do Moskwy, a w czasie Wielkiej Smuty na przełomie XVI i XVII wieku łupione było przez wojska polsko-litewskie. Ostatecznie Rostów został zrównany z ziemią, a resztki tego co pozostało wyburzono pod budowę nowego kompleksu architektonicznego. 
  
Najcenniejszym zabytkiem Rostowa jest powstały w latach 1670-1678 barokowy kreml, zbudowany nad brzegiem jeziora i otaczający dwór, sobory, cerkwie i pałac metropolity. Główną budowlą całego kompleksu jest okazały sobór Zaśnięcia Matki Boskiej. Świątynia ta wzniesiona została w latach 1508-1512 w miejscu gdzie w XII wieku znajdował się pierwszy chram (budowla sakralna). Wewnątrz można zobaczyć wykonany w stylu barokowym, doskonale zachowany ikonostas z XVIII wieku. Pod koniec XVII wieku do południowo-wschodniego boku soboru dobudowana została dzwonnica w której zawieszone zostały odlane przez moskiewskich mistrzów dwa ogromne dzwony. Obecnie znajduje się tu jeden z najsłynniejszych w Rosji zespołów dzwonów – jest ich aż 13, z czego 3 są ogromne i ważą po kilkanaście ton. Są one dziełem znanych moskiewskich mistrzów Filipa i Cypriana Andrejewów oraz Flora Terentiewa. 

Pozostałe zabytki kremla, do którego prowadzi Brama Święta i nadbramna cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego to: wybudowana w 1680 roku cerkiew Jana Teologa, XVII wieczny dom metropolity z Białą Pałatą, cerkiew Grzegorza Teologa, reprezentująca styl moskiewskiego baroku cerkiew Matki Boskiej Przewodniczki oraz komnata książęca. 
  
Po pobycie w Rostowie pojedziemy do miasta Siergijew Posad, ostatniego przystanku na trasie naszej wycieczki szlakiem Złotego Pierścienia Rosji.  

Miasto jest jednym z najważniejszych miejsc sakralnych w Rosji i jednym z największych w kraju kompleksem religijnym. Często nazywane jest Rosyjską Częstochową. Słynie także z matrioszki– najbardziej znanej z rosyjskich zabawek. 
  
Siergijew Posad został zbudowany wokół wpisanej na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Ławry Troicko – Siergijewskiej, czyli najwyższego rangą męskiego klasztoru prawosławnego.  

Klasztor został założony w 1345 roku przez monacha Siergieja Radonezskiego. Po przyjęciu święceń Siergiej wszedł do historii nie tylko jako duchowny, ale również jako aktywny zwolennik moskiewskich kniaziów, występujący za połączeniem ziem wokół Moskwy. Miasto Siergijew Posad zostało tak nazwane właśnie na cześć duchownego. Siergiej zmarł w 1392 roku, a w 1422 roku odbyła się jego kanonizacja. Sława świętego Siergieja ściągała do klasztoru rzesze pielgrzymów. W tym monasterze ogłoszono carem Iwana Groźnego, a lata jego panowania to umacnianie klasztoru jako silnej warowni, zajmującej ważne miejsce w najazdach na Moskwę. W 1744 roku na rozkaz imperatorski Katarzyny II klasztor otrzymał szczytny tytuł ławry (czyli klasztoru męskiego o wysokim znaczeniu prawa zakonnego), co podkreśliło jego nadrzędną rolę wobec innych duchownych instytucji. 

Ławra Troicko – Siergijewska to kompleks wspaniałych zabytków architektury. Najważniejszym punktem całego kompleksu jest sobór Trójcy Świętej, gdzie przechowywane są relikwie założyciela. Jej ściany zdobią freski Andrieja Rublowa. Na terenie klasztoru obejrzeć możemy kopię obrazu Świętej Trójcy – najświętszej z ikon prawosławia; jej oryginał znajduje się w Galerii Trietiakowskiej w Moskwie.  

Najstarszymi świątyniami kompleksu są położona w południowo-wschodnim końcu Ławry cerkiew Przeświętej Bogurodzicy oraz cerkiew męczennicy Paraskiewy Piatnicy. Obie powstały w 1547 roku. Natomiast największą i najważniejszą świątynią ławry jest pięciokopułowy sobór Uspienski. Wewnątrz podziwiać można XVII-wieczne freski oraz rzeźbiony i pozłacany ikonostas z XVIII wieku.  
  
Udamy się w drogę do Moskwy. Wieczorem dotrzemy do hotelu w stolicy, gdzie zjemy kolację.