Rejs rzeką Wołgą z Moskwy do Stalingradu

Polecimy z Warszawy do Moskwy, wielkiej i potężnej stolicy Rosji. Po wylądowaniu, wsiądziemy do autokaru, którym pojedziemy do Kanału imienia Moskwy. Tam będzie na nas czekać statek, MS Tchaikovsky. Wieczorem zjemy kolację na pokładzie. 

Dzisiejszy dzień rozpoczniemy od zwiedzenia stolicy Rosji. Moskwa ma ponad 12,5 miliona mieszkańców (2016) i została założona przez Jurija Długorękiego w 1147 roku. Była stolicą kraju do 1712, oraz ponownie od 1918. Zwiedzimy Plac Czerwony, gdzie w dawnych czasach odczytywano carskie i kościelne dekrety, a w okresie Związku Radzieckiego defilowano, machając z dumą propagandowymi sztandarami. Z jednej strony placu znajduje się czerwony mur Kremla, w tyle widać najsławniejszy symbol kraju, Sobór Wasyla Błogosławionego. Nieopodal mieści się najlepsza galeria handlowa miasta, tzw. GUM, w których można poczuć atmosferę nowoczesnej Rosji.
Odwiedzimy również dzielnicę Zamoskworieczje. Nie trudno zrozumieć dlaczego wielcy pisarze, dramaturdzy i poeci tacy jak Siergiej Esenin czy Anna Akhmatova zakochali się w tym miejscu. Tak właśnie wyglądała kiedyś stara Moskwa. Wiele miejsc w rosyjskiej stolicy w trakcie licznych burzliwych przewrotów politycznych doświadczyło ogromnych przemian, a Zamoskworieczje zachowało przedrewolucyjny urok. Podczas gdy buldożery, beton, stal i szkło zmieniło większość Moskwy w nowoczesną metropolię, Zamoskworieczje pozostało prawie nienaruszone. Można tu znaleźć kilka miejsc mających pond 100 lat.

Przespacerujemy się w stronę cerkwii św. Klemensa, domu aktorki Ałły Demidowej, Galerii Trietiakowskiej a także innych budynków, które są znakomitym przykładem ozdobnej rosyjskiej architektury z imponującymi fasadami, a także architektury drewnianej. Można tu naprawdę poczuć moc starej Rosji. Mimo że Zamoskworieczje znajduje się obok współczesnego centrum władzy oraz wielkomiejskiego chaosu, panuje tu przyjemny, spokojny nastrój.  

Dzisiaj dalej będziemy zwiedzać Moskwę. W trakcie wycieczki autokarowej po mieście zobaczymy m.in. Kreml, który od założenia miasta, czyli od 1156 roku, jest siedzibą władz religijnych i świeckich. Kreml jest absolutnym centrum Moskwy – zarówno administracyjnie, jak i w przenośni – w Rosji zwykło się mówić, że wszystkie drogi prowadzą na Kreml. W tej ufortyfikowanej dzielnicy przez wieki mieszkali najpierw książęta, carowie, potem sowieccy dygnitarze, a teraz prezydent. Jednak w świadomości większości obywateli budynki, które znajdują się za murem o długości ponad 2 kilometrów, to głównie pałace, kościoły i katedry. Budynki kultu religijnego zostały zamienione w muzea. Ten rozległy teren pełen jest interesującej architektury i sztuki, a ślady burzliwej historii widoczne są na każdym kroku. Stąd właśnie Iwan Groźny i Stalin szerzyli terror wśród swoich pobratymców. Stąd także Chruszczow, Breżniew i Gorbaczow rządzili podczas zimnej wojny. 

Po zwiedzeniu Kremla wrócimy na statek, na którym trwają już przygotowania do odpłynięcia. Pod wieczór rozpoczniemy rejs. Gdy przed naszymi oczyma zaczną przesuwać się widoki rosyjskiej stolicy, kapitan statku zaprosi nas na powitalnego drinka. 
Żegluga poprzez Rosję odbywa się zarówno naturalnymi drogami rzecznymi, jak i wykopanymi kanałami, które były stopniowo doskonalone, by połączyć północ i południe kraju. Pierwszą część drogi pokonamy Kanałem imienia Moskwy, który został wykopany przez więźniów stalinowskich gułagów i oddany do użytku w 1937 roku.

Tego dnia w programie mamy zwiedzanie malowniczego miasteczka Uglicz. Początki miasta sięgają średniowiecza. Z powodu swego położenia na granicy księstwa moskiewskiego, było wiele razy doszczętnie palone zarówno przez Litwinów jak i przez Mongołów, którzy łakomie zerkali w stronę Moskwy. Uglicz zaznał więcej spokoju, gdy moskiewscy książęta przekazali panowanie nad tym przygranicznym terenem swoim krewnym. W XVI wieku miasto Uglicz rozkwitło. Wiele z budynków, które dzisiaj podziwiamy, pochodzi właśnie z tej epoki. 

W drodze do fortyfikacji widać słynną cerkiew wzniesioną ku czci carewicza Dymitra, syna Iwana IV Groźnego. Dymitr Iwanowicz odgrywa główną rolę w najważniejszym dla historii miasta wydarzeniu. W 1591 roku ten wtedy zaledwie 10 letni chłopiec został znaleziony martwy z podciętym gardłem na dziedzińcu pałacu. Ponieważ był jedynym synem Iwana, był także ostatnim z dynastii Rurykowiczów, którzy rządzili Rosją od IX wieku. Podejrzenie padło od razu na doradcę cara i faktycznego władcę, Borysa Godunowa. 

Później okazało się, że śmierć Dymitra nastąpiła wskutek nieszczęśliwego połączenia ataku epilepsji z zabawą nożem. Mieszkańcy Uglicza nigdy jednak nie uwierzyli w tę wersję wypadków. 100 lat po śmierci Dymitra, car z dynastii Romanowów wpadł na pomysł, aby uznać go za świętego, a z miasta Uglicz uczynić cel pielgrzymek. W miejscu gdzie znaleziono ciało chłopca, kazał wznieść cerkiew ku jego czci. 

Ta mroczna i dramatyczna historia kontrastuje z bajkowym wyglądem budowli, jej czerwono-białymi ścianami i niebieskimi kopułami ze złotymi gwiazdami. Jeśli gdzieś w trakcie spaceru po mieście zwrócimy uwagę na czerwony herb, przypomni on historię Dymitra. Herb przedstawia wizerunek chłopca w koronie i w chwale, z nieszczęsnym nożem w dłoni. 

Za obronnymi murami znajduje się imponujący Sobór Zmartwychwstania Pańskiego z pięcioma ciemnozielonymi kopułami, które z wdziękiem spoczęły na dachu kremowej katedry. W środku można podziwiać tak typowe dla kościoła prawosławnego freski i ikony, które w trakcie tej podróży zobaczymy niejednokrotnie. W Ugliczu można zobaczyć tradycyjne drzeworyty oraz sławne kiedyś zegarki Czajka, choć mogłoby się wydawać, że czas tych zegarków już minął. 
 

Piękne i stare miasto Jarosław nad Wołgą powstało w 1010 roku z inicjatywy księcia kijowskiego Jarosława Mądrego, jest zatem jednym z najstarszych i najznamienitszych miast Złotego Pierścienia Rosji. Tak nazywa się krąg ufortyfikowanych grodów, wzniesionych w średniowieczu wokół Moskwy w celu dodatkowego zabezpieczenia stolicy, której nieustannie groziły plemiona z północy. Przydomek złoty pojawił się później z powodu bogactw sztuki i architektury, z których miasta były znane. Podczas Wielkiej Smuty na początku XVII wieku Jarosław był nawet stolicą Rosji. Był to czas naznaczony wojną domową i najazdami aż do 1613 roku, kiedy do władzy doszła dynastia Romanowów. 
Podczas zwiedzania miasta będziemy mieć okazję przyjrzeć się codziennemu życiu w Rosji. Zobaczymy charakterystyczne cebulowe kopuły i iglice, świadczące o dużej liczbie cerkwi. Stare miasto zostało wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. 
Jarosławscy rzemieślnicy znani byli ze swoich niezwykłych umiejętności, co przyczyniło się do wzrostu znaczenia miasta jako ośrodka kultu religijnego i wymiany handlowej nad Wołgą. Kupcy, którzy tłumnie przybywali do miasta współzawodniczyli ze sobą, a także z konkurentami z Moskwy o to, kto zbuduje największe cerkwie z najpiękniejszymi dekoracjami i freskami. Jeden z nich zainwestował w cerkiew św. Eliasza, którą odwiedzimy. W środku zobaczymy jedne z najpiękniejszych i najbardziej kolorowych fresków w całym Złotym Pierścieniu. 
(Wycieczka do Rostowa Wielkiego nie jest wliczona w cenę rejsu, można ją zamówić i opłacić na pokładzie) 

Kontynuując rejs dotrzemy do Kostromy, którą przecina rzeka Wołga. Od powstania w XII w przez całe średniowiecze miasto było wielokrotnie plądrowane i niszczone przez tatarów. Również piraci z Nowgorodu oraz polskie i litewskie oddziały przyjeżdżały tu w celu zdobycia miejskich skarbów.
Od XVII w aż do dziś Kostroma rozrosła się i jest jednym z większych miast w Rosji, a także jednym z najpiękniejszych w Złotym Pierścieniu. Znane jest z produkcji tekstyliów i lnu. Znajdują się tu prawdziwe perły architektury sakralnej czego przykładem jest Monaster Ipatiewski. Udamy się do niego w czasie zwiedzania miasta. Kostroma jest w tej chwili jedynym rosyjskim miastem, które nadal zbudowane jest według planu z XVIII wieku. Wszystkie ulice i bulwary odchodzą promieniejąco z jednego centralnego punktu koło rzeki, trochę jak szprychy w kole. 
Na statku oferowana będzie również wycieczka do muzeum architektury drewnianej. Można w nim zobaczyć wspaniałe przykłady rosyjskiego rzemiosła drzewnego.
(Wizyta w muzeum architektury drewnianej nie jest wliczona w cenę rejsu. Można ją zamówić i opłacić na pokładzie statku)

Miasteczko Plyos, do którego dotrzemy, jest od wielu lat ulubionym miejscem wypoczynku dla moskiewskich intelektualistów, artystów, a dzisiaj także elity politycznej. Gdy zobaczymy to miasto, doskonale zrozumiemy ich wybór. Urocze drewniane domki rozsiane są po cudownym, pokrytym lasem pagórkowatym terenie schodzącym w dół do rzeki. Przespacerujemy się podziwiając piękne widoki na Plyos i Wołgę. 

Niżny Nowogród nazywany jest także Gorki albo po prostu Niżny. Miasto zostało założone w 1221 roku. Zajmowało strategiczne położenie na Wołdze jako twierdza obronna przeciw walecznym plemionom ze stepów. W późnym średniowieczu przechodził tędy ważny szlak handlowy ze wschodu. Jednocześnie miasto od zawsze było wodnym węzłem komunikacyjnym Rosji. Spotykają się tu rzeki Oka i Wołga, łącząc tym samym szlaki wodne z Morza Kaspijskiego, Uralu, Rosji środkowej, Morza Bałtyckiego i Morza Białego.
Poprzednia nazwa miasta, Gorki, pochodzi od nazwiska pisarza Maksima Gorkiego, który urodził się tutaj w 1868 r. Gorki stał się ikoną Związku Radzieckiego. Pisarz, który dał się uwieźć rewolucji, i zażarcie jej bronił. Stał się jednym z nowej elity, korzystał z wszelkich przywilejów, przymykając jednocześnie oczy na zbrodnie rządzących. 
W czasach sowieckich miasto było zupełnie odcięte od świata – głównie z powodu produkcji różnych elementów uzbrojenia. Reżimowi potrzebne było również takie miejsce, do którego można było przywieźć znanych dysydentów i uniemożliwić im kontakt z resztą świata. Fizyk oraz laureat Nagrody Nobla Andrej Sakharov był jednym z tych, którym przypadła wątpliwa przyjemność przymusowego spędzenia w tym mieście 6 lat aż do 1986 r.
W latach 90. miasto stało się ważnym centrum handlu. Dzisiaj jest to dynamicznie rozwijająca się metropolia, która oferuje zagranicznym gościom wiele zróżnicowanych atrakcji.
Zwiedzając Niżny Nowogród obejrzymy wielką cytadelę, kreml, katedrę św. Michała, a także pomnik poległych w II wojnie światowej. 

Dopłyniemy do Kazania. W trakcie dzisiejszej wycieczki będziemy cieszyć się kosmopolityczną atmosferą tego starego kupieckiego miasta, gdzie spotykali się ludzie ze wszystkich zakątków świata, żeby prowadzić interesy. Poza wielkimi ortodoksyjnymi kościołami znajdują się tutaj również meczety, synagogi i kościoły katolickie. Iwan Groźny w 1552 roku przejął twierdzę Chanatu, a na jej zgliszczach zbudował kreml, który przykuwa uwagę swoimi kredowymi murami. Poza kościołami, dominuje w nim sylwetka fantastycznego meczetu Kul Szarif. Rozciąga się z niego wspaniały widok na rzekę.
Odwiedzimy kazański kreml i będziemy mogli podziwiać piękny, nowo wybudowany meczet. W Kazaniu mieści się również najstarszy rosyjski uniwersytet, który powstał w 1804 roku. Kazań jest stolicą Tatarstanu. Mieszkają tu Tatarzy, których przodkami byli wojownicy samego Czyngis Chana z XIII wieku. Ludność ta przez wieki zmieszała się z ludnością rosyjską. Wyznają islam, mają swój własny język, a w kraju używa się dwóch alfabetów.
Republika bogata jest w ropę, a głównymi odbiorcami czarnego złota są Rosjanie, z którymi współpraca zarówno gospodarcza jak i polityczna układa się bardzo dobrze. 

(Wizyta w klasztorze Raifa nie jest wliczona w cenę rejsu. Można ją zamówić i opłacić na pokładzie statku)

22. kwietnia 1870 roku w miasteczku Symbirsk dyrektorowi szkoły urodziło się trzecie dziecko, Władimir Iljicz Uljanow. To dziecko przybrało później nazwisko Lenin.
W czasach Związku Radzieckiego zmieniono nazwę miejscowości na Uljanowsk. Stało się ono mekką dla socjalistów i komunistów z całego świata. Również i dzisiaj wizyta w Uljanowsku oznacza przede wszystkim wizytę w miejscu, gdzie urodził się Lenin. W trakcie autokarowej wycieczki z przewodnikiem zobaczymy nie tylko dom, w którym urodzin się twórca Związku Radzieckiego, lecz również cały kompleks poświęcony pamięci Lenina, jego życiu i politycznym działaniom. Pójdziemy również do dużego, bardzo ładnego muzeum rewolucji, którego zbiory zawierają wszelkie możliwe przedmioty związane z życiem Lenina. Znajdują się tu również instalacje przedstawiające walkę z władzą, sztandary, broń i wiele więcej.

W Symbirsku urodził się również polski pisarz historyczny Paweł Jasienica (1909 r).

Płynąc w dół rzeki w kierunku Samary będziemy mieli okazję zobaczyć różnorodny krajobraz. Miasto Samara nosi tę samą nazwę co rzeka, która ma tu swoje ujście. W starym mieście znajduje się dużo dobrze zachowanych drewnianych domów. Do 1990 roku Samara była zamkniętym miastem z powodu mieszczących się tutaj fabryk broni. 
Dzisiaj główną jej atrakcją jest bunkier wzniesiony na życzenie Józefa Stalina w 1942 roku, kiedy Niemcy zagrażali Moskwie. Odwiedzimy go oczywiście, żeby poczuć tchnienie historii.
Z zewnątrz przypomina zwykły budynek administracji publicznej. Do 1915 r. mieściła się w nim rezydencja burmistrza, potem został zajęty przez Komitet Rewolucyjny.
Obok schodów wejściowych znajdują się niskie drzwi, za którymi kryje się jedna z największych tajemnic II wojny światowej – bunkier, w którym Stalin miał się schronić w razie zajęcia Moskwy przez Niemców. 192 schody prowadzą w dół do kompleksu podziemnych pomieszczeń: biur, sypialni itd.

Dopłyniemy do Saratowa, który leży nad Wołgą w dolinie otoczonej wzgórzami. Miasto powstało wokół fortu zbudowanego w 1590 r. i przekształciło się w ważny ośrodek przemysłowy, kulturalny i oświatowy. Pod koniec XIX wieku było jednym z najnowocześniejszych miast w Rosji. Jurij Gagarin, pierwszy człowiek w kosmosie, mieszkał tu i studiował na tutejszym uniwersytecie, który potem został nazwany jego imieniem. W mieście znajduje się muzeum poświęcone Gagarinowi, jego pobytowi w Saratowie oraz jego podróży na księżyc w 1961r.
Mimo atmosfery nowoczesności w Saratowie pozostały ślady przeszłości np. w postaci najstarszej w mieście cerkwi Soboru Trójcy Świętej z XVII wieku, a także okazałych państwowych budynków wzniesionych w XIX wieku. Zobaczymy je podczas spaceru po mieście. Zajrzymy również na targ art-deco, na placu Sobornaja i do muzeum sztuki Radiszewa (wejście płatne dodatkowo) znanym również jako Ermitaż Wołżański. Znajduje się tu ponad 20 000 dzieł sztuki, m.in. oszałamiająca liczba ikon z rosyjskich prawosławnych cerkwi a także obrazy najlepszych rosyjskich malarzy.
Po wycieczce autokarowej będzie również okazja by przespacerować się deptakiem w centrum miasta, Saratov Arbat. Mówi się że to „niemiecka droga”, na pamiątkę Niemców, których do miasta sprowadziła Katarzyna Wielka, aby uprawiali ziemię dla rosyjskiego imperium.

Zanim statek dobije do kei, będzie można z daleka zobaczyć sylwetkę pomnika Matki Ojczyzny. Stoi na szczycie wzgórza Kurhanu Mamaja i ze swoimi 85m jest najwyższym pomnikiem w Europie. W tej części miasta w czasach II wojny światowej toczyły się najcięższe walki. Ta wielka kobieca postać ma przypominać o ofiarach rozstrzygającej bitwy o Stalingrad z zimy 1942-43. 
Do wzniesienia podjedziemy autokarem. Odwiedzimy również inne pomniki oraz nowoczesne centrum miasta. 120 metrowy obraz przedstawia sławną bitwę i stanowi dzisiaj najbardziej wymowną atrakcję miasta.
Udamy się potem do państwowego Muzeum Bitwy o Stalingrad. Jest ono dowodem hołdu dla poległych synów Rosji. Wystawa pokazuje szczegóły bitwy i nie da się przejść obok niej obojętnie. Znaleźć tu można tysiące przedmiotów: dokumenty, medale, broń i rzeczy osobiste. W przedłużeniu muzeum stoi stary młyn z 1903 r. Tego pięciopiętrowego budynku nie odrestaurowano. Zostawiono go aby cicho przypominał o tragediach, jakie się tu wydarzyły.
Należy dodać, że rosyjski sposób widzenia bitwy jest szalenie interesujący. Łatwo odnieść wrażenie, że muzeum jest wyrazem hołdu dla wszechmogącej Rosji, która pokonała najeźdźcę.

Dzisiejszy dzień spędzimy na pokładzie statku. Będzie okazja nacieszyć się pięknymi rosyjskimi krajobrazami. Zmierzamy w kierunku delty Wołgi przy Morzu Kaspijskim. Możemy cieszyć się swoim towarzystwem, posłuchać wykładu naszego pilota, poczytać książkę na leżaku na pokładzie lub spędzić czas według własnego uznania. Dzień po prostu należy do nas.

Rano będziemy zwiedzać miasto autokarem. Astrachań położony jest przy ujściu Wołgi. Podobnie jak wiele innych rosyjskich miast zawiera część obronną oraz kreml. Fortyfikacje miasta z imponującymi wieżami powstały w XVI wieku.
Astrachań leży poniżej wiosennego poziomu wody na Wołdze, dlatego aby zapobiec powodziom w okolicy zbudowano liczne zapory. W samym mieście z tego powodu powstało aż ponad 30 mostów. To dlatego mówi się, że Astrachań to Wenecja Azji.
Są w nim kolorowe kościoły i tętniące energią centrum. Nazywane bywa również stolicą kawioru. Od wieków miejscowa ludność trudniła się tu połowem jesiotra. Aktualnie jest on zabroniony.
Warto przejść się na stare miasto i zobaczyć idylliczne drewniane domy tak charakterystyczne dla tej części Rosji.  
Delta Wołgi jest największą europejską deltą rzeki. Obejmuje ujście największej i najdłuższej rzeki Europy tj. Wołgi do Morza Kaspijskiego w obwodzie astrachańskim, na północny wschód od Republiki Kałmucji. Delta kończy się u brzegów Morza Kaspijskiego w odległości ok. 60km od Astrachania.
Z powodu zmiany stanu wód w Morzu Kaspijskim delta Wołgi znacząco się zwiększyła w ciągu ostatniego stulecia. W 1880 r. jej powierzchnia wynosiła 3.222 km². Dzisiaj obejmuje obszar o powierzchni 27.224 km², o szerokości ok. 160 km.
Delta Wołgi to jedyne miejsce w Rosji, gdzie zobaczyć można jednocześnie pelikany, flamingi i kwiaty lotosu. Będziemy ich wypatrywać, przepływając po południu przez deltę. 

Mamy jeszcze jeden cały dzień na korzystanie z uroków rejsu po Wołdze. Możemy zrelaksować się na pokładzie, odpocząć z książką, pograć w karty lub spędzić czas w inny sposób. Personel statku i nasz pilot zadbają w trakcie dnia o dodatkowe atrakcje. 

Jesteśmy ponownie w Wołgogradzie. Jest to okazja do wybrania się na spacer główną ulicą Wołgogradu w stronę niepozornego zdawałoby się muzeum - miejsca, w którym nastąpił nagły zwrot w historii. W piwnicach pod dawnym domem towarowym 31. stycznia 1943 r. Friedrich Paulus poddał się oddziałom Armii Czerwonej.
Za ciężkimi, bunkrowymi drzwiami muzeum usłyszymy o historii niemieckiej armii w Wołgogradzie, której porażka w dużym stopniu przyczyniła się do utraty szans Niemców na zwycięstwo w II wojnie światowej.  

To nasz ostatni dzień na rzece. Popłyniemy Donem w kierunku jednego z największych i najważniejszych miast w południowej części Rosji.
 

Nad brzegiem Donu leży Rostów, który dzisiaj jest stolicą starego regionu kozaków znad Donu. Początkowo byli niezależni, jednak wkrótce Rosja przejęła kontrolę nad tymi terenami. W XVIII wieku toczyły się tutaj krwawe walki między wojskami rosyjskimi, tureckimi i krymskimi kozakami. 
Rostów nad Donem to brama do północnego Kaukazu. Jest to największe i najbardziej kosmopolityczne miasto południowej Rosji, a także ważny ośrodek przemysłowy. Przecięte Donem miasto opisane zostało w czterotomowej epopei Michaiła Szołochowa pt. „Cichy Don”, traktującej o rosyjskiej wojnie domowej i próbach stworzenia niepodległej kozaczyzny. Szołochow został laureatem nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1965 roku.
Ok. 40 km od centrum miasta Don wpływa do Morza Azowskiego, które znajduje się po północnowschodniej stronie Morza Czarnego. Dzięki takiemu położeniu Rostów stał się w regionie ważnym ośrodkiem portowym i handlowym. W trakcie wycieczki po mieście, przejdziemy się szerokimi bulwarami, zobaczymy też wielką staturę Karola Marksa.

 

Przyszedł czas aby opuścić nasz cudowny statek i pożegnać się z Rosją. Pojedziemy na lotnisko, skąd polecimy do Warszawy.