Śladami Aleksandra Wielkiego

Z lotniska w Warszawie polecimy do Skopje, stolicy Macedonii. Zwiedzanie rozpoczniemy po lekkim posiłku.

Stolica Macedonii to miejsce o zawiłej i burzliwej historii, którą odzwierciedla obecny wygląd miasta. Silne trzęsienie ziemi w 1963 r. zniszczyło prawie całe stare miasto, dlatego dzisiaj w tym miejscu widzimy nowe rozległe bulwary i wielkie place. W różnych częściach Skopje znajdziemy imponujące marmurowe pomniki, najczęściej przedstawiające Aleksandra Wielkiego – najważniejszą postać historyczną Macedonii. Aleksander Wielki (356 – 323 r. p.n.e.) pozostawił po sobie dziedzictwo dość młodo, bo zmarł w wieku 33 lat. Nadal wielką wagę przywiązuje się do tamtego okresu, a osoba Aleksandra Macedońskiego jest przedmiotem sporów krajów tego regionu, dotyczy to np. nazwy państwa Macedonia, do której Grecja zgłaszała swoje roszczenia.

Przejdziemy spacerem po Placu Macedońskim, największym placu miasta. Tu zobaczymy dominujący nad Skopje, mierzący 15 metrów wysokości pomnik Aleksandra Wielkiego. Z placu udamy się na Kamienny Most, który łączy nową część Skopje ze starą częścią miasta. W wąskich, klimatycznych uliczkach można kupić wszystko, począwszy od miejscowego rękodzieła, po worki do odkurzacza. W tym samym miejscu znajduje się wzniosła twierdza Skopsko Kale, którą zwiedzimy od wewnątrz.

Potem wyjedziemy poza granice miasta, by z daleka zobaczyć symboliczny stalowy krzyż o wysokości 66 metrów, wzniesiony w 2002 r. na pamiątkę dwutysiąclecia chrztu Macedonii. Ze wzgórza rozpościera się piękny widok na Skopje i doliny otaczające stolicę.

Po śniadaniu wyruszymy nad Jezioro Ochrydzkie, największą atrakcję Macedonii. Po drodze odwiedzimy skarby archeologiczne w Stobi. Tu, w czasie badań archeologicznych prowadzonych wokół miasta, znaleziono ceramikę z młodszej epoki kamienia. Wzmianka o tym miejscu pojawia się po raz pierwszy w źródłach historycznych w 217 r. p.n.e. – wtedy król Macedonii Filip V miał zdobyć miasto, należące wcześniej do Panonii.

Później regionem rządzili Rzymianie, co widać w dobudowanych fragmentach ocalałych ruin. W Stobi znajdziemy pozostałości kościołów wczesnochrześcijańskich, w tym jednego wybudowanego na miejscu synagogi z ok. 200 r. Pozostałości budowli świadczą o zamieszkaniu tego regionu również przez żydów.

W Stobi zajrzymy również do miejscowej winnicy. Macedońskie wino wciąż zyskuje nowych miłośników. Dowiemy się o lokalnych odmianach winorośli, będzie okazja spróbowania miejscowych wyrobów i zjedzenia lekkiego obiadu.

Tego dnia odwiedzimy również Bitolę - jedno z najstarszych miast Macedonii, założone w IV w. p.n.e. przez króla Filipa II – ojca Aleksandra Wielkiego. Miasto nosiło dawniej nazwę Heraklea. Przejdziemy do centrum miasta i zwiedzimy wieżę zegarową, cmentarz żydowski i miejski bazar. Będziemy sposobność, by podziwiać ruiny rzymskich domów i amfiteatru w starej części Bitoli. W bazylikach zobaczymy również świetnie zachowane antyczne mozaiki.

Z Bitoli pojedziemy do Ochrydy, gdzie w hotelu będzie już przygotowana kolacja.

Ochryda jest położona nad malowniczym jeziorem o tej samej nazwie. Miejsce to przyciąga wielu turystów. Jezioro ma głębokość 288 m i jest najgłębszym jeziorem na całym Półwyspie Bałkańskim. Jego powierzchnia 358 km2 dzieli Albanię i Macedonię. Jezioro wraz ze starą częścią Ochrydy położoną na stoku wzgórza, wpisane są jako zabytki przyrody i kultury na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Historia miasta sięga ponad 3000 lat, co czyni je jednym z najstarszych miast na Bałkanach. Legenda głosi, że niegdyś w Ochrydzie znajdowało się 365 kościołów odpowiadających liczbie dni w roku, dlatego nazywano ją Jeruzalem Bałkan. Współcześnie świątyń jest mniej lecz ich liczba nada robi wrażenie!

Zwiedzimy największe atrakcje turystyczne Ochrydy, m.in. Twierdzę Samuela, położoną na szczycie wzgórza, z którego rozpościera się wspaniały widok na miasto i jezioro. U stóp twierdzy znajdują się stanowiska archeologiczne z wczesnochrześcijańskim kompleksem zbudowanym wokół Cerkwi św. Klemensa. Dzisiaj jest to budowla wzniesiona od nowa. Tu kształcono nawet kilka tysięcy uczniów  w odręcznym pisaniu manuskryptów Biblii głagolicą, czyli najstarszym słowiańskim alfabetem. Przyjrzymy się też Cerkwii św. Zofii, wzniesionej  w okresie pierwszego państwa bułgarskiego, czyli ok. 1000 r. - zaraz po oficjalnym przyjęciu chrztu przez Macedonię. Wnętrze Cerkwii jest ozdobione średniowiecznymi freskami, a jej znaczenie dla macedońskiej kultury jest tak duże, że budynek widnieje na macedońskim banknocie 1000-denarowym.

Po południu odbędziemy krótki rejs po Jeziorze Ochrydzkim, z którego najlepiej widać piękno tutejszej przyrody. Spędzimy noc w tym klimatycznym mieście.

Pożegnamy się z Ochrydą i brzegiem jeziora przejedziemy do Klasztoru św. Nauma, pięknie położonego w jego okolicy. Święty Naum zasłużył się w procesie tłumaczenia Biblii na język starosłowiański. Język ten z kolei miał duży wpływ na kształtowanie się języków i kultury Europy wschodniej. Podobno po przyłożeniu ucha do znajdującego się w klasztorze grobu świętego nadal można usłyszeć bicie jego serca. Przy odrobinie szczęścia na dziedzińcu można spotkać dumnie kroczące pawie.

Następnie przejedziemy przez granicę do Albanii, by dotrzeć do małego miasteczka Drilon. Tutaj znajdowała się jedna z licznych letnich rezydencji Envera Hoxha. Jeśli czas pozwoli, zatrzymamy się na chwilę, by posłuchać o tym dyktatorze, który miał bardzo duży wpływ na obecny kształt tego regionu.

Później udamy się do Krui, która z 75 tys. mieszkańców jest szóstym największym miastem Albanii. Miasto jest otoczone widowiskowym łańcuchem górskim Moravë. Region Krui był blisko powiązany z Grecją, dlatego duży odsetek tutejszej ludności mówi w języku greckim. Odwiedzimy centrum miasta z wybrukowanymi uliczkami i imponującą ortodoksyjną prawosławną katedrą, jedną z największych takich budowli w tym obecnie najbardziej tolerancyjnym relijnie praństwie. Zajrzymy także do najstarszej szkoły w Albanii, która dzisiaj przekształcona jest w muzeum.

Po krótkim pobycie w Albanii udamy się na wschód. Przed południem przekroczymy grecką granicę. Pierwszym etapem naszej greckiej podróży będzie Wergina, gdzie w 336 r. p.n.e. był koronowany Aleksander Wielki. Tutaj znajdują się grobowce wielu członków dynastii królewskiej. Jeśli czas pozwoli, zajrzymy także do muzeum z najważniejszymi eksponatami znalezionymi przy ekshumacji.

Kolejne ważne miejsce związane z Aleksandrem Wielkim to Pella, miejsce jego urodzenia. Jest oddalone od Werginy o zaledwie 70 km. Zwiedzimy obszar wykopalisk, gdzie zobaczymy, jak toczyło się życie grecko-macedońskiej klasy wyższej, pośród której wyrastał  Aleksander Wielki.

Późnym popołudniem dotrzemy do Salonik i hotelu, w którym będzie czas na zasłużony odpoczynek.

Saloniki leżą nad Zatoką Termajską i są drugim co do wielkości miastem Grecji i były też jednym z największych ośrodków Imperium Osmańskiego. Były również zaraz za Stambułem drugim najbogatszym miastem Imperium. Obecnie Saloniki uważane są za kulturalną stolicę Grecji dzięki bogatej ofercie festiwali i wydarzeń kulturalnych. W mieście znajduje się także największy grecki uniwersytet. Historia Salonik sięga ponad 2300 lat, a w jego obszarze jest aż 15 zabytków wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO. To przede wszystkim wczesnochrześcijańskie kościoły i inne obiekty z czasów bizantyjskich.

W czasie wycieczki zobaczymy wybrane zabytki i najbardziej rozpoznawalne punkty tego miasta – m.in. Łuk Triumfalny Galeriusza, którego fragment możemy podziwiać do dzisiaj. Łuk został wzniesiony przez rzymskiego cesarza Galeriusza dla upamiętnienia zwycięstwa nad Persami.  Dawniej łuk łączył Rotundę z oddalonym o 125 m Pałacem Galeriusza, który niestety uległ zniszczeniu.  Zwiedzimy także Heptapyrgion - twierdzę na wzgórzu, która mimo swojej nazwy oznaczającej „twierdzę o siedmiu wieżach”, ma ich aż dziesięć. Na trasie zwiedzania uwzględnione są także fortyfikacje w porcie i Biała Wieża położona przy promenadzie. Wieża w okresie Imperium Osmańskiego pełniła funkcję więzienia.

Popołudnie to czas na zwiedzanie we własnym zakresie. Wieczorem można wyjść do restauracji i posmakować miejscowych greckich specjałów.

Tego dnia udamy się w kierunku północno-wschodnim do tureckiego miasta Edirne. Przed nami długa, ale interesująca podróż autokarem, podczas której zobaczymy fantastyczne krajobrazy i miasteczka przygraniczne. Po południu na miejscu udamy się na spacer, aby obejrzeć najważniejsze atrakcje turystyczne Edirne. Miasto dawniej nazywało się Adrianopol, ku czci rzymskiego cesarza Hadriana, który założył to miasto. Zwiedzimy również Wieżę Macedońską – pozostałość rzymskich fortyfikacji otaczających miasto.

Edirne w latach 1365-1453 było stolicą Imperium Osmańskiego, a potem stolicę przeniesiono do Konstantynopola (dzisiejszy Stambuł). Z okresu osmańskiego pozostało wiele malowniczych mostów nad rzeką Tundża oraz meczet Semiliye, znajdujący się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Budowę meczetu zakończono w  1575 r. Konstrukcję bazującą na 8 kolumnach i wyrazistą symetrię zaprojektował  Sinan. Kopuła w centralnej części meczetu ma ponad 30 m średnicy, otoczona jest czteroma minaretami i czteroma mniejszymi kopułami. Dawniej wokół meczetu znajdowały się biblioteki, szkoły, łaźnie, szpital, cmentarz i jadłodajnia dla ubogich. Sinan był mistrzem architektury swoich czasów. To on jest autorem  słynnej w Edirne tureckiej łaźni – Sokullu Hamami – z której można korzystać do dzisiaj.

Na trasie zwiedzimy też ruiny ogromnej synagogi, która jest symbolem dawnej żyjącej tu wspólnoty żydowskiej. Budowla została wzniesiona po pożarze w 1905 r., który strawił 13 istniejących wtedy bożnic. Budynek został wybudowany na wzór Synagogi Tempelgasse w Wiedniu. Przed I wojną światową w mieście zarejestrowanych było ok. 28 tysięcy Żydów, ale po wojnie większość przeniosła się do Stambułu lub Izraela. W rezultacie diaspora żydowska zanikała, synagoga stopniowo pustoszała i ostatecznie została zamknięta w 1983 r.

Kolejnym etapem naszej podróży będzie Stambuł, największe tureckie miasto z 13,9 mln mieszkańców. To centrum ekonomiczne, kulturalne i historyczne kraju, a ponadto miasto kosmopolityczne, łączące w sobie atmosferę współczesności i baśniowy klimat legend tysiąca i jednej nocy. Nadal odczuwalna jest potęga Stambułu z czasów Cesarstwa Bizantyńskiego, a później Imperium Osmańskiego. Kultura tych dwóch okresów silnie wpisała się w architekturę Stambułu.

Na początku pobytu w Stambule popłyniemy na wycieczkę statkiem po Bosforze, bardzo uczęszczanej cieśninie. Miasto rozpościera na jej obu brzegach, a europejską część przecina wąska zatoka Złoty Róg. Morze wpisało się na stałe w charakter miasta, dlatego oczywisty i naturalny jest rejs po wodach Bosforu, łączącego Morze Czarne i Morze Marmara. Godne zapamiętania będzie przecinanie wodnej kontynentalnej granicy Europy i Azji. Przyjrzymy się zapierającemu dech w piersiach widokowi miasta, którego panorama pełna jest strzelistych minaretów i gęstej zabudowy wysokich budynków, co jest dowodem rozwoju miasta i unaocznia historię sięgającą XVI w.

Dzień rozpoczniemy od zwiedzania Sultanahmet – starej klimatycznej dzielnicy Stambułu. To właśnie tutaj jest gąszcz egzotycznych bazarów i najznakomitszych zabytków.

Zaczniemy od placu Sultanahmet, który znajduje się w miejscu dawnego hipodromu w Konstantynopolu. W okresie rzymskim i bizantyńskim pełnił on rolę toru wyścigów konnych. Wyścigi nie były jedynie formą sportu, ale też okazją by zwykli mieszkańcy zobaczyli Cesarza. Rywalizujące drużyny były wspierane przez różne partie polityczne, tak więc były to również manifesty polityczne i religijne. Hipodrom miał ok. 450 m długości i 130 m szerokości i mógł pomieścić ok. 100 tysięcy widzów. Niestety, nie zachowały się jego zewnętrzne trybuny, ale nadal można podziwiać fragment ścian centralnej części hipodromu. W tym miejscu stoi nadal kolumna przywiezioną ze Świątyni Apollina w Delfach i egipski obelisk wzniesiony dla faraona Totmesa III, liczący ponad 3500 lat.

Ruszymy w stronę Błękitnego Meczetu, który jest głównym meczetem Stambułu i dzięki strzelistym minaretom i monumentalnym rozmiarom - najbardziej charakterystycznym symbolem miasta. Jego budowa trwała od 1609 do 1616 r. zainicjowana była przez osmańskiego sułtana Ahmeda I. Oryginalna nazwa meczetu brzmi Sultanahmet Camii, a powszechnie przyjęto nazwę Błękitny Meczet od ponad 20 tys. niebieskich kafli zdobiących wnętrze budynku.

Kilka kroków stąd leży pałac Topkapı i Hagia Sophia, które warto odwiedzić kolejnego dnia w czasie wolnym. Nieopodal jest Muzeum Archeologiczne w Stambule, które pośród wielu doskonałych ekspozycji posiada ten jeden, któremu na pewno przyjrzymy się bliżej – sarkofag Aleksandra Wielkiego. Pięknie zdobiona trumna została odkryta w 1887 r. w Sydonie, na terenie dzisiejszego Libanu. Niestety nie rozwiązano zagadki dotyczącej ostatnich chwil życia Aleksandra Wielkiego, co do których toczą się wielkie spory historyków. Misterne reliefy obrazują najważniejsze bitwy i wydarzenia z życia Aleksandra Wielkiego i zwieńczą naszą podróż śladami tego wielkiego przywódcy.

Po południu staniemy na dziedzińcu przepięknego Meczetu Sulejmana, wzniesionego przez sławnego architekta Sinana, który zaprojektował również meczet w Edirne. Süleymaniye jest drugim co do wielkości meczetem w Stambule. Jest położony w klimatycznej zabytkowej części Stambułu, w której zwiedzimy m.in. rozległy Bazar Egipski, na którym mieszkańcy Stambułu robią zakupy i gdzie liczba turystów nie jest tak przytłaczająca, jak na sławnym Krytym Bazarze. Ostatnia część dnia to czas wolny na zwiedzanie lub zakupy.

Ten dzień będzie przeznaczony na zwiedzanie Stambułu we własnym zakresie. Polecamy wizytę w pałacu Topkapı, znanego na całym świecie pałacu sułtana Imperium Osmańskiego. Obiekt był domem sułtana i jego haremu, służby i niezliczonej liczby osób zajmujących się w Imperium Osmańskim administracją i zarządzaniem. Na terenie pałacu mieszkało ok. 5 tysięcy mieszkańców więc stanowił odrębne miasto. Budowa pałacu została zapoczątkowana się w 1465 r. przez sułtana Mehmeta II, zdobywcę Stambułu. Jego następcy przyłączali do budowli kolejne pawilony, dlatego współcześnie kompleks zajmuje aż 70 tysięcy metrów kwadratowych.

Zwiedzanie pałacu Topkapı jest jak wejście do baśniowego świata tysiąca i jednej nocy. Można nadal wczuć się w atmosferę wytwornego życia sułtanów. Dodatkową atrakcją pałacu jest jego położenie na siedmiu wzgórzach, z widokiem na Bosfor i Złoty Róg. Pamiętaj o zabraniu wierzchniego okrycia nagich ramion.

Jeśli znajdziecie Państwo w walizce jeszcze trochę miejsca, być może warto zawitać na Kryty Bazar. Bazar zajmuje 200 tys. m2 i pochodzi z 1461 r. Kiedyś sprzedawano tu świeżo wypiekany chleb. Kryty Bazar to labirynt z tysiącami sklepików. Są tu magazyny, warsztaty, kantory wymiany walut i poczta, a także herbaciarnie i restauracje. Sprzedaje się wszystko, od wyrobów ze srebra po wyroby ze skóry, dywany, fajki wodne i antyki. Pamiętaj jednak, że nie wszystko jest po okazyjnych cenach. Dbając o zasady handlu w tureckim stylu, należy zaproponować około połowę żądanej kwoty, a następnie negocjować do kwoty zadowalającej obie strony transakcji. 

Po południu mamy lot powrotny do Polski.