Albania nieznana

Spotykamy się na lotnisku Okęcie Warszawa skąd wylecimy do Tirany, gdzie lądujemy w ciągu dnia.
Po odebraniu bagażu i zjedzeniu pysznego lokalnego obiadu pojedziemy bezpośrednio na zwiedzanie stolicy Albanii.

Przejedziemy jedną z głównych arterii miasta, Boulevard Deshmoret e Kombit, czyli „bulwarem męczenników narodowych”, dawniej zwanym Bulwarem Mussoliniego. Po drodze zobaczymy kilka uniwersytetów, budynki administracji i banki, kontynuując nasz przejazd do Placu Skanderbega, który nosi imię wielkiego bohatera narodowego Albanii, a jego pomnik niepodzielnie króluje nad całym placem i jest widoczny z każdego miejsca. Gjergj Kastrioti (1405-1468) odbywał służbę w wojskach osmańskich, gdzie otrzymał przydomek Skanderbeg - złożony z imienia Iskander + turecki tytuł bej.

Podczas zwiedzania mijamy również Plac Matki Teresy, nazwany tak na cześć słynnej zakonnicy albańskiego pochodzenia, która poświęciła swoje życie na pomoc ubogim w Indiach. Przechodzimy obok Muzeum Narodowego Albanii i Piramidy, która została pierwotnie zbudowana jako muzeum dla dyktatora Envera Hodży, a obecnie służy jako centrum konferencyjne, zagrożone jednak rozbiórką ze względu na plany budowy w tym miejscu nowej siedziby albańskiego parlamentu.

Śródmieście Tirany to mieszanka kilku stylów architektonicznych, charakterystycznych dla różnych okresów w historii kraju: spotkamy tu na przykład nieco pompatyczne budowle z lat 1939-44, kiedy kraj był pod włoską okupacją czy monumentalne budowle w stylu sowieckim z powojennego okresu komunizmu. W ostatnich latach ogłoszono konkursy architektoniczne na odnowę centrum miasta, a wśród zwycięskich propozycji znalazły się projekty duńskich firm Tegnestue i Bjarke Ingels Group oraz firmy Henning Larsen. Więc może Tirana przyszłości będzie miała także duński akcent.

Wczesnym wieczorem zakwaterujemy się w naszym hotelu, gdzie zjemy zasłużoną kolację.

W dniu dzisiejszy pojedziemy do miasta Berat, którego historia sięga 2400 lat. Po drodze mijamy Elbasan, czwarte co do wielkości miasto w kraju, w którym w latach 70. mieścił się największy w kraju kompleks przemysłowy wybudowany przy chińskiej pomocy. Dziś większość tego obszaru jest opustoszała, a puste budynki przypominają o sojuszu albańsko-chińskim i próbach Albanii, by odnaleźć swoje miejsce w społeczeństwie komunistycznym po zerwaniu stosunków dyplomatycznych z ZSRR w 1961 roku.

Stąd jedziemy dalej do Beratu leżącego w centralnej części kraju. Stare miasto Berat zostało wpisane na  Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, a historyczne domy z wieloma oknami, zbudowane tarasowo na zboczu klifu były powodem nadania miastu przydomka „Miasta tysięcy okien”.

Berat może się poszczycić pięknym zamkiem wzniesionym na szczycie wzgórza, a w średniowieczu większość mieszkańców miasta mieszkała w obrębie murów obronnych zamku. Mieszkańcy byli w większości chrześcijanami, a w dzielnicy zamkowej znajduje się około 20 kościołów, w większości zbudowanych w XIV wieku. W niektórych z nich znajdują się prace najsłynniejszego albańskiego malarza ikon, Onufriego, który ma własne muzeum w Kościele Mariackim. W mieście znajduje się również kilka wspaniałych meczetów, w tym Meczet Króla, zbudowany pod koniec XV wieku. Muzeum etnograficzne Beratu jest jednym z najlepszych w kraju, a my zatrzymujemy się tutaj, aby dowiedzieć się, jak toczyło się życie w czasach świetności miasta pod rządami Imperium Osmańskiego.

Przez Berat przepływa rzeka Osum, a my oczywiście musimy zobaczyć piękny most Gorica, który łączy dwie stare dzielnice miasta, Mangalem i Gorica. Oryginalny drewniany most został zbudowany w czasach panowania Ahmeta Kurta Paszy, jednak obecna konstrukcja jest nowsza. Ahmet Kurt Pasza rządził Beratem pod koniec XVIII wieku i stworzył Pashalik w Beracie, który był jednym z fundamentów dla stworzonego w 1912 roku państwa albańskiego.

Późnym popołudniem dojedziemy do miasta Gjirokastra, gdzie zatrzymamy się w naszym przytulnym hotelu.

Gjirokastra liczy ponad 2500 lat i jest bardzo piękna ze swoimi wąskimi brukowanymi uliczkami i małymi domami z dachami z łupka. Miasto zostało bardzo poetycko opisane w książce albańskiego pisarza Ismaila Kadaresa „Kroniki z kamienia”. Stąd pochodził też albański dyktator Enver Hodża. Jego bliskie związki z miastem sprawiały,  że tak długo jak rządził dbano o wygląd miasta, jednak po upadku dyktatury piękne zabytki powoli zaczęły popadać w ruinę. Twierdza i miasto są obecnie pod ochroną UNESCO i dziś to UNESCO płaci ok. 20 000 dolarów za naprawę i utrzymanie każdego dachu na zabytkowym domu, bo tyle to mniej więcej kosztuje. Kwota, której przeciętny Albańczyk nie jest w stanie zapłacić z własnej kieszeni. W mieście znajduje się wiele tradycyjnych sklepów z rękodziełem, urokliwe Stare Miasto oraz tętniący życiem bazar. Będzie więc okazja, aby napić się prawdziwej tureckiej kawy czy rakiji.

Cały dzisiejszy dzień przeznaczyliśmy na poznanie tego pięknego miasta, a zaczniemy od spaceru do fortecy Argjiro, skąd roztacza się wspaniały widok na miasto. Dziś twierdza straciła swoje strategiczne znaczenie, ale do lat 70. XX wieku służyła jako więzienie dla więźniów politycznych.

Idąc dalej wąskimi krętymi uliczkami starego miasta zaglądamy do interesującego niewielkiego muzeum największego żyjącego pisarza Albanii, Ismaila Kadare. Muzeum jest urządzone w jego rodzinnym domu i dostarcza wielu ciekawych informacji o jego życiu i działalności literackiej.

Resztę dnia przeznaczyliśmy na odkrywanie miasta na własną rękę. Oczywiście nasz pilot chętnie podpowie jakie miejsca warto jeszcze odwiedzić, a dla chętnych zorganizuje wspólny spacer po mieście.

Wieczorem zjemy razem kolację.

Czas pożegnać się z Gjirokastrą, a my kierujemy się w stronę wybrzeża. Po drodze zatrzymamy się przy ciekawym zjawisku przyrodniczym zwanym Blue Eye czyli Błękitne Oko. Nazwa nawiązuje do krystalicznie czystej wody u źródła, z którego wypływa rzeka Bistrice, wpadająca do morza 25 km dalej na południe. Woda tryska z otworu w imponującym paśmie górskim i wciąż nie wiadomo, jak głęboki jest ten otwór. Podobno nurkowie zeszli na głębokość 50 metrów w dół nie docierając jednak do dna.

Stąd trasa naszej wycieczki prowadzi do Sarandy, jednego z popularnych kurortów nadmorskich Albanii, który w sezonie jest wypełniony gośćmi przypływających z niedalekiego Korfu. Wpływy greckie są tu bardzo widoczne, a mu przespacerujemy się po pięknej promenadzie miejskiej, gdzie będzie dobra okazja, aby zjeść lunch w jednej z wielu przytulnych restauracji, położonych tuż przy morzu.

Po obiedzie opuszczamy Sarandę i jedziemy wzdłuż wybrzeża do Vlory. To bardzo piękna widokowo trasa, podczas której pokonamy jedną z najbardziej spektakularnych przełęczy górskich, jednocześnie nadal podążając wzdłuż linii brzegowej, która wije się kilkaset metrów poniżej. Po drodze zatrzymamy się w małej wiosce i odwiedzimy lokalną rodzinę, która chętnie pokaże nam swój dom i ugości filiżanką kawy. Do Vlory docieramy późnym popołudniem, gdzie i zjemy kolację w jednej z najlepszych restauracji rybnych w mieście.

Po śniadaniu pojedziemy do Apolonii, gdzie zwiedzimy ruiny i pozostałości antycznego  miasta Appollonia, nazwanego tak na cześć boga Apollona. Miasto zostało założone przez Greków przybyłych tu z Koryntu i Korfu ok. roku 500 p.n.e. Przez następne 800 lat miasto było centrum handlowym, między innymi handlu niewolnikami, aż do czasu, gdy wielkie trzęsienie ziemi zniszczyło miasto, a okoliczne zbiorniki wodne zamieniły się w bagna nawiedzane przez chmary komarów.

Podziwiamy wspaniałe położenie miasta widząc, jakby wyglądało, gdyby nie zostało zniszczone, co daje nam większe pojęcie o życiu w starożytności. Na północ od Vlory mijamy duże słone bagna, a następnie dojeżdżamy do Dürres - nadmorskiego kurortu numer 1 w Albanii. Miasto wypełnione jest hotelami i turystami, głównie z Włoch, dzięki codziennym, regularnym połączeniom promowym z włoskimi miastami Bari, Brindisi i Ankona. My jednak omijamy najbardziej turystyczne miejsca i zamiast tego udajemy się do starożytnego rzymskiego amfiteatru z II wieku, który w czasach swojej świetności mógł pomieścić ponad 20.000 widzów.

Z Dürres  pojedziemy dalej na północ, gdzie w krajobrazie liczne drzewa oliwne są stopniowo wypierane przez winnice. Odwiedzimy winnicę Kalmet i zdegustujemy kilka rodzajów lokalnych win . Produkcja wina w Albanii jest jedną z najstarszych w Europie i można tu znaleźć gatunki winogron, które nie są uprawiane nigdzie indziej. Najbardziej znane są szczepy Shesh i Kalmet – od tego ostatniego pochodzi zresztą nazwa odwiedzanej przez nas winnicy.

Późnym popołudniem docieramy do największego miasta w północnej części Albanii, Szkodry. Położone zaledwie 30-40 km od granicy z Czarnogórą miasto stanowi doskonały punkt wypadowy na jutrzejszą wycieczkę.

Po krzepiącym śniadaniu ruszamy w kierunku przejścia granicznego z Czarnogórą i stąd dalej do małego miasteczka Virpazar położonego nad brzegiem Jeziora Szkoderskiego. Jest to największe jezioro na Bałkanach i zajmuje powierzchnię ponad 450 kilometrów kwadratowych. Utworzony tu w roku 1983 park narodowy jest dziś domem dla wielu gatunków ryb i ptaków, a także jedynym miejscem w Europie, w którym można zobaczyć małą kolonię pelikanów.

Wyruszamy na wycieczkę łodzią po jeziorze, aby z bliska zobaczyć bogactwo tutejszej fauny i flory. Po rejsie będzie czas na spacer po Virpazar, zanim udamy się na wybrzeże Czarnogóry.

Po południu wyruszamy do Budvy, stolicy Czarnogórskiej Riwiery i najbardziej na południe wysuniętej części Dalmacji. Budva została założona 2500 lat temu i tym samym jest najstarszym miastem na wybrzeżu Adriatyku. Stare miasto położone jest na cyplu i otoczone weneckimi murami miejskimi. Na końcu cypla znajduje się stara forteca miasta. Spacerujemy po zabytkowej, zamkniętej dla ruchu samochodowego dzielnicy, oglądając place, brukowane uliczki, kościoły i imponującą twierdzę. Z Budvy wracamy z powrotem do naszego hotelu w Szkodrze.

Przedpołudnie przeznaczymy na zwiedzanie miasta. Historia Szkodry sięga aż do czasów królestwa Ilirii, którego przez długi czas była stolicą. Dzisiaj miasto jest ważnym ośrodkiem gospodarczym i kulturalnym z tętniącą życiem ulicą handlową. Odwiedzamy lokalny targ i zwiedzamy centrum miasta z meczetem i kościołem franciszkańskim. Zajrzymy także do lokalnej wytwórni weneckich masek. Będzie też czas wolny na obiad lub filiżankę kawy w jednej z przytulnych restauracji czy kawiarni znajdujących się przy małym deptaku.

Następnie kontynuujemy naszą podróż do Kruji, pierwszej stolicy niepodległej Albanii. To właśnie stąd  Skanderbeg - albański bohater narodowy walczył z Turkami, a w mieście znajduje się także poświęcone mu muzeum.

Muzeum bardzo trafnie zostało umieszczone w zamku miejskim, który przetrwał trzy przedłużające się tureckie oblężenia. Tutaj prezentowane są historyczne eksponaty związane z XV-wiecznymi wojnami albańsko-osmańskim. Wizytę kończymy chwilą czasu wolnego na starym miejskim bazarze, gdzie można kupić ręcznie wykonane pamiątki i wiele innych towarów.  

Wieczorem zjemy wspólną kolację i przenocujemy w Kruji.

Przed południem zaplanowaliśmy czas wolny na samodzielne spacery po Kruji, zanim pojedziemy na lotnisko w Tiranie, aby udać się w drogę powrotną do Polski.