Gejzery
Jedno z najbardziej fascynujących zjawisk naturalnych na świecie.
Islandia jest najmłodszym krajem na świecie pod względem geologicznym. Nie brakuje tu zjawisk naturalnych: regularnie wybuchające wulkany, gorące źródła zarówno z wodą odpowiednią do kąpieli, jak i z wrzącym błotem siarkowym, parujące pola lawy oraz zbieżne płyty tektoniczne. Występują tu także gejzery, a samo słowo "gejzer" pochodzi od islandzkiego słowa oznaczającego "strumień". Obszary z gejzerami można znaleźć w kilku innych miejscach na świecie – w Parku Narodowym Yellowstone w Stanach Zjednoczonych, na półwyspie Kamczatka w Rosji, w Nowej Zelandii oraz w Chile – jednak pierwotny gejzer Geysir, od którego wzięła się nazwa, znajduje się w Haukadalur, na północ od Reykjavíku.
Czytaj dalej o gejzerach poniżej lub kliknij tutaj i zobacz wszystkie nasze wycieczki na Islandię.
Szacuje się, że pierwotny gejzer Geysir na Islandii był aktywny przez ponad 10000 lat. Regularnie wyrzucał słup gorącej wody na wysokość 100 metrów aż do 1916 roku, kiedy nagle stał się nieaktywny. Odkryto, że można wywołać wybuch za pomocą mydła, ale ze względów ekologicznych praktykę tę ograniczono do razu w roku – w święto narodowe Islandii. Od 2000 roku Geysir znów jest aktywny, wybuchając raz dziennie, ale jego słup wody osiąga teraz tylko 8–10 metrów wysokości. Jeśli wybierzesz się do obszaru gejzerów w ramach wycieczki po Złotym Kręgu, zobaczysz gejzer Strokkur. Wyrzuca on słup wody na wysokość 20–30 metrów co kilka minut i jest to zdecydowanie imponujący widok.
Tak działa gejzer
Gejzer składa się z podziemnej wnęki, która wypełnia się wodą gruntową. Woda jest podgrzewana od dołu – nie przez lawę ani ciepło geotermalne, lecz przez przegrzaną wodę o temperaturze powyżej punktu wrzenia. Zimna woda jest stopniowo podgrzewana przez tę przegrzaną wodę, ale gdy osiąga punkt wrzenia, nie zaczyna wrzeć. Zamiast tego stabilizuje się dzięki wysokiemu ciśnieniu wywieranemu przez wodę znajdującą się powyżej. Podziemne ściany gejzeru są odporne na ciśnienie dzięki spiekowi mineralnemu, który osadzał się w ścianach przez tysiące lat. Gdy w gorącej, stabilizowanej wodzie tworzy się bąbel, cząsteczki gwałtownie się rozszerzają i wyrzucają słup wrzącej wody i pary wodnej w powietrze. Większość wody z wnęki pod gejzerem ulatnia się w powietrze w postaci pary, więc gdy ogromny słup opada, gejzer jest "pusty". Następnie nowa woda zaczyna napływać do wnęki i cykl rozpoczyna się od nowa we wnętrzu gejzeru.
Fakty o gejzerach
Najwyższym aktywnym gejzerem na świecie jest Steamboat w Parku Narodowym Yellowstone. Ma erupcje sięgające 90 metrów wysokości. Najwyższym udokumentowanym gejzerem jest Waimangu w Nowej Zelandii, który ponad sto lat temu miał erupcje osiągające nawet 460 metrów.
Kiedyś opuszczono kamerę do wnętrza pustego gejzeru – miało to miejsce w Old Faithful w Yellowstone – i po raz pierwszy i jedyny wykonano zdjęcia wnętrza gejzeru. Surowo zabrania się powtarzania tego eksperymentu – nie wolno niczego opuszczać ani wrzucać do gejzerów w Yellowstone.
Pierwszym udokumentowanym gejzerem jest Jökullhaups na Islandii.