Cypr
Podróż na Cypr
Jedno z najmniejszych państw Europy ma zarówno góry, równiny, rafy koralowe, jak i świetne plaże do kąpieli. To tam znajduje się ostatnia podzielona stolica – oraz miejsce, gdzie według mitologii greckiej bogini miłości Afrodyta wyłoniła się z morza i stanęła na lądzie.
Wraz z takimi państwami jak Malta, Liechtenstein, Andora i Czarnogóra, republika i państwo wyspiarskie Cypr (trzecia co do wielkości wyspa na Morzu Śródziemnym) należy do europejskich mikropaństw.
Na obszarze nie większym niż 9 251 km² mieszka około 1,3 miliona ludzi, w regionie, który obejmuje zarówno suche równiny, wysokie góry, bujne zielone doliny, jak i piękne wybrzeże z jaskiniami i rafami koralowymi.
Pełna kontrastów Nikozja jest ostatnią podzieloną stolicą w Europie, gdzie w starej części miasta można zobaczyć ślady bogatej historii – od czasów starożytnych, przez panowanie osmańskie i brytyjskie, aż po skomplikowaną współczesną rzeczywistość polityczną.
Równie bogate w fascynującą historię i zabytki kultury są Pafos i Larnaka, które sięgają swymi dziejami tysiące lat wstecz. Zupełnie inny obraz ukazuje miasto widmo Warosia, w którym czas zatrzymał się w 1974 roku, kiedy to 65 000 greckich Cypryjczyków uciekło, zostawiając wszystko za sobą, usłyszawszy, że tureckie wojska stanęły u bram miasta.
Ciekawie jest także w znacznie chłodniejszym powietrzu gór Troodos, gdzie można podążać śladami pielgrzymów i winiarzy.
Cypr leży na wschodnim Morzu Śródziemnym, około 70 kilometrów na południe od Turcji i 400 kilometrów na wschód od greckiej wyspy Rodos. Syria i Liban leżą na wschód od Cypru, a na południu wyspa sąsiaduje przez morze z Egiptem i Izraelem.
Geograficznie kraj należy do Azji, a podwodny grzbiet górski łączy wyspę z Azją Mniejszą. Jednak ze względu na historyczne powiązania z Wielką Brytanią i bliskie związki kulturowe z Grecją, Cypr w większości kontekstów zaliczany jest do Europy, a od 2024 roku jest również członkiem Unii Europejskiej.
Cypr
Przyroda
Dzięki swojemu położeniu między Afryką, Azją i Europą Cypr charakteryzuje się stosunkowo dużą bioróżnorodnością.
Małe państwo wyspiarskie może pochwalić się niemal 2000 gatunków roślin. 140 z nich to endemity, w tym storczyk Limassol-Ophrys oraz narodowy kwiat Cypru – cypryjska pierwiosnka alpejska (Cyclamen cyprium).
Interesująca i ważna dla rolnictwa jest rozległa równina Mesaoria, położona między pasmem gór Kyrenia a górami Troodos. Na południowych zboczach Troodos znajdują się główne winnice kraju, gdzie warto spróbować lokalnego wina.
W okolicach Pafos można znaleźć egzotyczne plantacje bananów, a pagórki i doliny zdobią m.in. gaje oliwne i sady owocowe.
Na wyspie rosną nawet eukaliptusy, które Brytyjczycy sprowadzili, by osuszyć dawne tereny podmokłe i pozbyć się komarów przenoszących malarię.
Wzdłuż 648 km wybrzeża znajdują się zarówno jaskinie, jak i rafy koralowe.
Interesujące jest także bogactwo fauny – najbardziej znane są żółwie morskie, które co roku, między majem a sierpniem, składają na cypryjskich plażach ponad 2000 jaj. Dwa półwyspy, Akamas i Karpas, mają szczególne znaczenie dla ochrony tych żółwi.
Historia
Historia Cypru jest długa, burzliwa i pełna dramatyzmu.
Wyspa od zawsze była atrakcyjna ze względu na bogactwa naturalne, zwłaszcza duże złoża miedzi, oraz strategiczne położenie między trzema kontynentami. Była więc ze względu na to kolonizowana przez wiele narodów, m.in. Greków, Fenicjan, Persów, Osmanów i Brytyjczyków.
Po zdobyciu wyspy przez Osmanów w 1570 roku, Cypr przez stulecia pozostawał pod ich panowaniem. W 1821 roku, podczas greckiego powstania niepodległościowego, doszło do masowych egzekucji, podczas których stracono arcybiskupa i setki cypryjskich liderów.
Po otwarciu Kanału Sueskiego w 1869 roku Cypr zyskał jeszcze większe znaczenie strategiczne. Imperium Brytyjskie, potrzebujące bazy w Azji Zachodniej, w 1878 roku zawarło z Osmanami porozumienie:
Brytyjczycy mieli administrować wyspą w zamian za wsparcie finansowe dla osmańskiej gospodarki i ochronę przed ewentualną inwazją rosyjską.
Po I wojnie światowej Cypr stał się kolonią brytyjską. Mimo że greccy Cypryjczycy dążyli do zjednoczenia z Grecją, zostało to odrzucone. W 1955 roku ruch EOKA rozpoczął walkę zbrojną o niepodległość, co doprowadziło do konfliktów z turecko-cypryjską mniejszością.
W 1960 roku Cypr uzyskał niepodległość, a arcybiskup Makarios został prezydentem. Czternaście lat później Turcja dokonała inwazji na północną część wyspy po nieudanym zamachu stanu przeciw Makariosowi.
Do dziś wyspa pozostaje podzielona, a liczne próby zjednoczenia nie przynoszą sukcesu.
Pafos i jego atrakcje
Pafos leży na słonecznym południowo-zachodnim wybrzeżu Cypru i przez cały rok cieszy się łagodnym klimatem i przyjemnymi temperaturami.
Miasto oferuje piękne zatoczki do kąpieli, malownicze klify, promenadę nadmorską i przytulny port – doskonałe miejsce na relaks i wypoczynek.
Pafos wyróżnia się na tle innych kurortów, ponieważ znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO i oferuje takie atrakcje jak Grobowce Królów, mozaiki z czasów rzymskich oraz miejsca związane z mitem o Afrodycie – bogini miłości, która według legendy wyłoniła się właśnie tu z morskiej toni.
Nikozja
Pełna kontrastów Nikozja jest ostatnią podzieloną stolicą w Europie. W historycznej starej części miasta widać ślady różnorodnej przeszłości – od starożytności, przez panowanie osmańskie i brytyjskie, aż po współczesną, skomplikowaną rzeczywistość polityczną.
Południowa, grecka część miasta ma około 254 000 mieszkańców i nie brakuje tu sklepów oraz restauracji, podczas gdy północna, turecko-zajęta część, licząca około 60 000 mieszkańców, jest mniej ruchliwa, lecz równie interesująca.
W 1974 po inwazji tureckiej miasto zostało rozdzielone tzw. Zieloną Linią, wyznaczoną przez ONZ, mającą na celu zatrzymanie walk i oddzielenie greckiej oraz tureckiej części. Przez prawie 30 lat przejścia między południową i północną stroną były zamknięte, aż w 2003 roku otwarto pierwsze przejście dla pieszych przy hotelu Ledra Palace.
Dziś Zieloną Linię można przekroczyć w kilku miejscach, m.in. na deptaku Ledra, co znacznie ułatwiło życie mieszkańcom. Strefa buforowa ONZ stała się nawet atrakcją turystyczną – podobnie jak mur berliński.
W starej części miasta warto zobaczyć bramę Famagusta oraz złote weneckie mury obronne.
Warto też odwiedzić środowy targ i meczet Bayraktar – to właśnie tam osmański sztandar z 9 września 1570 roku został triumfalnie wciągnięty na maszt (bayrak oznacza po turecku flagę lub trofeum wojenne).
Larnaka
Kurort Larnaka jest jednym z najstarszych miast Cypru, ale oferuje znacznie więcej niż kąpiele w Morzu Śródziemnym i piękną opaleniznę.
Do najczęściej odwiedzanych atrakcji należą wielki kościół bizantyjski, średniowieczna twierdza i muzeum archeologiczne. Miasto ma również odrestaurowane kuźnie, nowoczesne sklepy oraz tętniącą życiem, obsadzoną palmami promenadę Finikoudes, która przyciąga zarówno turystów, jak i mieszkańców. Promenada pochodzi z 1925 roku, po jednej stronie są restauracje i bary, a po drugiej marina i plaża.
Niedaleko wybrzeża znajduje się kościół św. Łazarza, ważne miejsce prawosławne z IX wieku, poświęcone patronowi miasta. W sąsiednim budynku mieści się muzeum bizantyjskie. Kościół wyróżnia się imponującym ikonostasem oraz barokową amboną.
Blisko lotniska znajduje się słone jezioro Larnaka, gdzie zimą gromadzą się flamingi. W zimie jezioro jest pełne wody, a ptaki przelatujące przez Cypr zatrzymują się tu na odpoczynek. Latem jezioro wysycha. W średniowieczu Larnaka nosiła nazwę Salines, a eksport soli, który ostatecznie zakończono dopiero w 1986 roku, miał ogromne znaczenie dla gospodarki miasta.
Przy jeziorze stoi meczet Hala Sultan Tekke, jedno z najważniejszych muzułmańskich miejsc pielgrzymkowych, gdzie pochowana jest ciotka i bliska przyjaciółka proroka Mahometa, Umm Haram („czcigodna matka”).
Larnaka przyciąga też entuzjastów nurkowania, szczególnie ze względu na wrak szwedzkiego promu MS Zenobia, który zatonął tu w 1980 roku i dziś jest jednym z najlepszych miejsc nurkowych na świecie.