Wielka Bałkańska Przygoda

Spotkanie z pilotem Albatros Travel na lotnisku Okęcie w Warszawie skąd odlecimy do Belgradu. Po przylocie i odebraniu bagaży pojedziemy do naszego hotelu, gdzie czekać będzie na nas kolacja powitalna.

Dziś poznamy główne zabytki Belgradu. Po śniadaniu udamy się do Muzeum Jugosławii, w który, mieści się mauzoleum byłego prezydenta Jugosławii, Josipa Broz Tito. Zbudowane w 1975 roku, 5 lat przed śmiercią Tito, mauzoleum zostało nazwane Flower House, ze względu na wiele pięknych kwiatów w okolicy. Z biegiem czasu kwiaty zostały usunięte, ale Tito nadal cieszy się wielkim szacunkiem wśród Serbów.

Przejedziemy obok parlamentu serbskiego oraz pięknego placu Slavia, a następnie zatrzymamy się na centralnym placu miasta – Placu Republiki i udamy się na spacer główną ulicą Knez Mihalova, przy której znajduje się wiele eleganckich butików, kawiarni i restauracji. Zobaczymy również słynny belgradzki Fort Kalemedan, stanowiący punkt orientacyjny w mieście.  Fort od wieków służył jako ochrona miasta i jego zmieniających się władców. Obecnie, oprócz obiektów sportowych, placów zabaw, miejskiego muzeum wojskowego oraz punktów gastronomicznych, obszar wokół fortu oferuje także wspaniałe widoki na Dunaj i Sawę.

Reszta dnia do własnej dyspozycji. Dla chętnych nasz pilot zorganizuje dodatkowy program.

Żegnamy sie z serbską stolicą i ruszamy w stronę Sarajewa. Przed przekroczeniem granicy z Bośnią i Hercegowiną, odwiedzimy urokliwe miasteczko Sremska Mitrovica. Dzięki jego strategicznemu położeniu na rzece Sava, miasto wyróżniało się wpływową pozycją w czasach Imperium Rzymskiego, będąc nazywanym nawet ”chwalebną matką wszystkich miast”. 

Odwiedzimy również pobliski rezerwat przyrody Zasavica, który słynie z populacji bobrów, a także różnorodnego ptactwa. Na tym również obszarze występuje osioł bałkański. Zatrzymamy się przy gospodarstwie, które specjalizuje się w produkcji specjalnego sera Pule z mleka oślego. Po tej wizycie udamy się w kierunku granicy z Bośnią i Hercegowiną i wczesnym wieczorem zakwaterujemy się w naszym hotelu w Sarajewie.

Sarajewo to prawdziwy tygiel kulturowy, a zarazem wymowny symbol historii, wojny i polityki. W ciągu ostatnich 100 lat, miasto trzykrotnie znalazło się w centrum uwagi Europy oraz świata. W 1914 roku podczas zamachu na austro-węgierskiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda, w 1984 roku, gdy miasto było gospodarzem zimowej olimpiady jak również podczas wojny domowej w byłej Jugosławii w latach 1992-95. Do dziś wiele osób pamięta tamte wydarzenia, obrazy zbombardowanej stolicy, relacje snajperów, a także głód, który cierpiała miejscowa ludność. 

W ostatnich latach miasto się odbudowywało i dziś zaprasza turystów z całego świata. Całodzienną wycieczkę rozpoczniemy od wizyty w słynnym tunelu miejskim, do którego wejście znajduje się przy lotnisku. Został zbudowany przez bośniacką armię latem 1993 roku i stał się schronem dla wielu osób podczas oblężenia Sarajewa. Do tego czasu miasto było odcięte od świata zewnętrznego, na szczęście tunel umożliwił transport broni, ludności, a także pomocy do zniszczonego miasta. Dziś w tunelu funkcjonuje muzeum, które jest żywym dowodem okrucieństwa wojny.

Po tym skłaniającym do refleksji doświadczeniu udamy się do starej części miasta, gdzie zobaczymy historyczny Most Łaciński, gdzie w 1914 roku doszło do zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda. Miniemy główny plac i bazar Baščaršija a także słynny wieżowiec Avaaz Twist Tower, który stał się symbolem współczesnego Sarajewa.

Wieczorem czas wolny, który warto przeznaczyć na odkrywanie miasta na własną rękę. Dla chętnych nasz pilot zorganizuje wspólny spacer po mieście.

Po śniadaniu pożegnamy się z Sarajewem i pojedziemy w kierunku następnej atrakcji na trasie naszej wycieczki – miasta Mostar. Po drodze zwiedzimy jedną z najbardziej niezwykłych budowli na Bałkanach, którą jest bunkier Tito w Konjic.

Współczesna historia byłej Jugosławii jest ściśle związana z jednym człowiekiem, Josipem Broz Tito. Tito urodził się w 1892 roku i dorastał w bardzo skromnych warunkach z matką była Słowenką i ojcem Chorwatem. Nic nie wskazywało na to, że Tito stanie się najbardziej wpływową osobistością na Bałkanach w XX wieku. Jako partyzant w czasie II wojny światowej Tito wyrobił sobie dobre imię, a po wojnie szybko awansował w strukturach komunistycznych, czego zwieńczeniem było zdobycie fotela  prezydenta ówczesnej Jugosławii. Funkcję tą sprawował nieprzerwanie  w latach 1953-1980.

W małym mieście Konjic, w latach 1953-79, w najgłębszej tajemnicy, na zlecenie Tito, zbudowano bunkier, który mógł pomieścić najważniejsze osobistości Jugosławii w przypadku ataku nuklearnego. Z miejscem dla ponad 350 osób i łącznej powierzchni 6,4 km2 bunkier był trzecią największą inwestycją w Jugosławii za czasów rządów Tito. Podczas zwiedzania tego miejsca zdecydowanie można poczuć klimat paranoi z okresu zimnej wojny. 

Wczesnym popołudniem wyruszymy w ostatni etap naszej dzisiejszej podróży, w kierunku miasta Mostar. Miasto położone jest nad rzeką Neretwa,  liczy 113 000 mieszkańców  i jest piątym co do wielkości miastem Bośni i Hercegowiny. Historyczne centrum miasta, położone po obu stronach rzeki Neretwy  zostało zbudowane w okresie panowania osmańskiego. Po przyjeździe udamy się na spacer, podczas którego zobaczymy idealnie zachowane, średniowieczne centrum miasta.

Oczywiście zobaczymy też słynny Stari Most (4 metry szerokości, 30 metrów długości, 24 metry wysokości nad lustrem wody). Stary most jest symbolem Mostaru i wspaniałym przykładem architektury osmańskiej. To dzieło architekta o nazwisku Sinan, który zaprojektował także najważniejsze meczety w Stambule. Pierwotna konstrukcja powstała w 1566 roku i przez 427 lat swojej historii przetrwała szereg wojennych zawirowań. Aż do czasów wojny z lat 90. XX wieku. Stąpając współcześnie po Starym Moście w Mostarze nie spacerujemy po oryginalnej konstrukcji. Ta runęła do wód rzeki Neretwy dokładnie 9 listopada 1993 roku, po ciężkim ostrzale mostu przez chorwacką armię, która atakowała wtedy wschodnią część miasta. Poza stosem kamieni, do rzeki runęło ponad 400-letnie, otomańskie dziedzictwo kulturowe. Stary Most odbudowano dzięki międzynarodowemu wsparciu i otwarto ponownie 23 lipca 2004 r. Aktualnie obiekt znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO i wraz z licznymi kawiarniami i restauracjami w pobliżu tworzy bardzo klimatyczne miejsce.

Dzisiejszego dnia opuszczamy Bośnię i Hercegowinę i wyjeżdżamy do Chorwacji, gdzie zobaczymy jedno z najpiękniejszych miast tego kraju – Dubrownik. Jego piękno i elegancja są wręcz legendarne. Widok Stradun, głównej ulicy miasta wyłożonej marmurem, barokowe pałace i mury miejskie wciąż zachwycają gości przybywających zobaczyć perłę Adriatyku. Historia Dubrownika sięga VI wieku, kiedy to zostały zbudowane pierwsze domy, natomiast pierwszy mur miejski powstał w IX wieku. Pod koniec XII wieku, Dubrownik stał się ważnym miastem handlowym łącząc Bałkany z Morzem Śródziemnym. W 1205 roku miasto znalazło się pod kontrolą Wenecjan, ale w 1358 roku mieszkańcy założyli niezależną Republikę Ragusy. Była to niezależna republika arystokratyczna z własnymi organami państwowymi, własną walutą oraz flagą z podobizną św. Błażeja, patrona miasta. Republika Raguzy była pierwszym krajem europejskim, w którym zniesiono niewolnictwo. Republika Raguzy w XV rozciągała się od Ston do miasta Cavtat. Dubrownik posiadał własną flotę handlową utrzymującą połączenia z Egiptem, Bliskim Wschodem, Sycylią, Francją, Hiszpanią oraz Stambułem.

Jednak w XVII wieku, po czasach dobrobytu nastąpił głęboki kryzys polityczny i gospodarczy. Jego kulminacją było silne trzęsienie ziemi w 1667 roku, które niemal doszczętnie zniszczyło miasto oraz epidemia dżumy, podczas której zmarło 80% mieszkańców miasta. W 1808 r. Republika otrzymała śmiertelny cios, gdy armia Napoleona wkroczyła do miasta. W latach 1815-1918 Dubrownik był częścią Cesarstwa Austro-Węgierskiego, a następnie stał się częścią królestwa, które później stało się Jugosławią.

Za rządów marszałka Tito, Dubrownik znowu rozkwitł i stał się znanym kurortem. Niestety, wojna jugosłowiańska przyczyniła się do ogromnych zniszczeń nie tylko w Dubrowniku, ale całej Chorwacji. W wielu miejscach są tego ślady do dnia dzisiejszego. W październiku 1991 roku Dubrownik zaatakowały wojska serbskie i czarnogórskie. Oblężenie trwało do maja 1992 roku.

Dubrownik nadal pod wieloma względami czuje się niezależną republiką, oderwaną od reszty Chorwacji zarówno geograficznie, jak i historycznie. Wjazd do miasta prowadzi przez bramę miejską Pile zbudowaną w 1537 roku. W średniowieczu miasto było co noc zamykane, a klucze oddawane były władcy miasta. W obrębie muru znajduje się Stradun, stara ulica handlowa miasta, która ciągnie się aż do starego rynku Luza. Podczas naszego spaceru po mieście zobaczymy mury obronne, stare kościoły i pałace oraz imponujący 

Późnym popołudniem udamy się do Trebinje po bośniackiej stronie granicy. Miasto jest pięknie położone nad rzeką Trebisnjica, którą przecina imponujący XVI-wieczny most Arslanagic.

Po śniadaniu czas na poznanie nowego kraju – Czarnogóry. Pojedziemy wzdłuż wybrzeża w kierunku Kotoru - pięknego, portowego miasta, położonego nad Adriatykiem. Miasto jest wspaniale położone w Zatoce Kotorskiej, w otoczeniu gór. Jego starówka, mury obronne oraz wewnętrzna część Zatoki zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1979 roku. Będąc na miejscu, łatwo zrozumieć dlaczego. Starówka pochodzi z okresu XV i XVI wieku i jest przykładem średniowiecznej urbanistyki. Brukowane i marmurowe uliczki tworzą labirynt, poprzetykany pięknymi placami. Przy jednym z nich znajduje się symbol miasta – kościół św. Tryfona, który pochodzi z końca XII wieku. W mieście znajduje się także wiele mniejszych kościołów, klimatycznych kafejek i restauracji. Podczas naszej wycieczki zagłębimy się w historię miasta oraz przyjrzymy z bliska wielu średniowiecznym budynkom.

Następnie opuszczamy Kotor i kierujemy się do jednego z najpiękniejszych i najważniejszych historycznie miast Czarnogóry – Cetinje. Przejedziemy nowo wybudowaną drogą przez góry, gdzie zatrzymamy się w małej, urokliwej wiosce Njegusi, znanej z  wyrobu suszonych szynek, których oczywiście będziemy mieli okazję skosztować. 

Cetinje to dawna stolica Czarnogóry (w latach 1878-1918 była stolicą niepodległego Królestwa Czarnogóry). Zwiedzimy tu Pałac Króla Mikołaja, który obecnie został przekształcony w muzeum. Król Mikołaj jest jedną z najważniejszych postaci w najnowszej historii kraju, a rządził Czarnogórą w latach 1860-1918. To małe muzeum pozwoli nam zapoznać się z  burzliwą historią kraju. W Cetyni zobaczymy również Pałac Królewski, który jest zdecydowanie najskromniejszą budowlą tego typu w Europie.

Wczesnym wieczorem wyjedziemy w kierunku stolicy Czarnogóry – Podgoricy a po przyjeździe zameldujemy się w naszym hotelu. Podgorica, dawniej Titograd, jest największym miastem w Czarnogórze i administracyjną stolicą Czarnogóry. W 1992 r. tytuł honorowej stolicy został nadany miastu Cetynia. Podgorica ma niemal 200 000 mieszkańców, piękne parki, duże bulwary oraz niezliczoną ilość przytulnych kawiarnii i restauracji. Od lat 90-tych miasto przeżywa prawdziwy boom budowlany, powstaje wiele nowych budynków użyteczności publicznej, prywatnych oraz handlowych.

Dzisiejsze zwiedzanie miasta rozpocznie się od wizyty w Katedrze Zmartwychwstania, która została ukończona w 2003 roku i stała się nowym symbolem miasta. Katedra zbudowana jest w nowoczesnym stylu, który wyróżnia ją od innych budowli sakralnych, a motywy polityczne widoczne na niektórych pięknych freskach wzbudziły szczególne poruszenie podczas jej inauguracji. Szczególnie postacie Tito, Engelsa i Marksa płonących razem w piekle były widokiem dość kontrowersyjnym dla dużej części społeczeństwa.

W starej części miasta zobaczymy oryginalną dzwonnicę Sahat Kula, która została zbudowana w czasie panowania osmańskiego i pochodzi z 1667 roku. Wieża cudem przetrwała bombardowania z czasów drugiej wojny światowej. Jest to jedna z nielicznych osmańskich budowli wciąż znajdujących się w stolicy.

Następnie udamy się na dworzec kolejowy w Podgoricy, by wsiąść do pociągu, który zabierze nas do Kolasina. Trasa 75 kilometrów, którą pokonamy w około 1,5 godziny, poprowadzi nas przez jedne z najpiękniejszych przyrodniczo krajobrazów na Bałkanach. Odcinek ten jest częścią kolei, która łączyła wielką wspólnotę jugosłowiańską, od Belgradu na północy aż po Bar na południu. Cała trasa miała długość niemal 500 km, a jej budowa trwała prawie 20 lat. My wysiądziemy w jej najwyższym punkcie na wysokości 1032m n.p.m. w miejscowości Kolasin. Z dworca udamy się do naszego hotelu, który jest wspaniale położony na terenie Biogradskiego Parku Narodowego. Znajdziemy się na wysokości 1000 metrów nad poziomem morza i przy dobrej pogodzie będziemy mogli podziwiać ponad 2.000-metrowe szczyty górskie, które stanowią naturalną granicę z Serbią.

Po chwili odpoczynku udamy się na krótką wycieczkę nad piękne Jezioro Biogradskie, położone w środku Parku Narodowego. Park Narodowy Biogradska Góra jest pod ochroną UNESCO, jako jeden z niewielu pozostałych w Europie obszarów porośniętych pierwotną puszczą, gdzie można spotkać drzewa liczące sobie nawet 500 lat. Warto wybrać się na spacer wokół jeziora, które otoczone jest gęstym lasem i stanowi wspaniałe siedlisko dla wielu ptaków. Dla tych, którzy lubią podziwiać widoki od strony jeziora, polecamy wynajęcie łódki lub kajaka. Przy brzegu znajduje się również bardzo dobra restauracja, serwująca lokalną kuchnię (obiad nie jest wliczony w cenę wycieczki).

Późnym wieczorem wrócimy do naszego hotelu, a następnie wspólnie zjemy kolację.

Rano zaplanowaliśmy chwilę czasu wolnego na relaks pośród pięknych górskich krajobrazów, a następnie opuścimy nasz hotel i udamy się w kierunku Kosowa. 100 kilometrowy odcinek drogi z Kolasina do granicy z Kosowem będzie prowadził nas przez górzyste i słabo zaludnione rejony Czarnogóry. Tutaj życie od stuleci toczy się bez większych zmian. Późnym rankiem przekroczymy granicę z najmłodszym państwem Europy – Kosowem. Za czasów Tito, Kosowo cieszyło się dużą autonomią, następnie jednak znalazło się pod panowaniem Serbów. Napięcia między Serbami i Albańczykami na tym obszarze doprowadziły do tzw. Wojny kosowskiej w latach 1996-99, której kres położyła dopiero interwencja NATO.

Naszym pierwszym przystankiem w Kosowie będzie pomnik Adema Jashari i jego rodziny. Był on dowódcą Armii Wyzwolenia Kosowa i osobą bardzo poważaną przez wielu kosowskich Albańczyków za działalność na rzecz niepodległości Kosowa, z kolei Serbia oskarżała go o terroryzm. Został zamordowany wraz z rodziną przez serbskie wojsko w 1998 roku.

Następnie udamy się do stolicy kraju, Prisztiny, gdzie żyje 210 tysięcy mieszkańców, stanowiących ponad 10% wszystkich obywateli kraju. Na pierwszy rzut oka miasto może wydawać się chaotyczne i zaniedbane, jednak bardzo zyskuje przy bliższym poznaniu. Po przyjeździe do hotelu zjemy późną kolację.

Nasz dzień rozpoczniemy od wycieczki do pięknego klasztoru Gracanica, położonego na obrzeżach Prisztiny. Ten serbski klasztor prawosławny, wybudowany w 1321 roku jest wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W ciągu swojej historii był wielokrotnie niszczony, ostatni raz podczas bombardowań NATO w latach 1998-99. Sam klasztor został pięknie odnowiony i obrazuje ciekawą historię serbskich wpływów w Kosowie. 

Następnie udamy się w kierunku Macedonii Północnej i jej imponującej stolicy – Skopje. Zanim jednak dotrzemy na miejsce, zobaczymy wspaniały wąwóz Matka, który znajduje się zaledwie 20km od stolicy. W wąwozie znajduje się wiele imponujących jaskiń, które zobaczymy z naszej łodzi podczas rejsu przez te piękne krajobrazy. 

Do Skopje przyjedziemy późnym popołudniem i wspólnie zjemy kolację.

Stolica Macedonii Północnej może poszczycić się długą i burzliwą historią, czego ślady widzimy we współczesnym wyglądzie tego miasta. Potężne trzęsienie ziemi w 1963 roku zniszczyło dużą część starego miasta, ale jednocześnie umożliwiło budowę dużych bulwarów i pięknych placów. W całym mieście znajdują się imponujące marmurowe rzeźby, z których większość oczywiście przedstawia najsłynniejszą osobistość kraju czyli Aleksandra Wielkiego. 

Król Macedonii Północnej (356-323r p.n.e.) żył tylko 33 lata, ale pozostawił po sobie spuściznę, która nie straciła na znaczeniu nawet w obecnych czasach, czego przykładem może być niedawny spór między państwem greckim i północno-macedońskim o dziedzictwo po Aleksandrze i prawo do używania jego imienia.

Dzień zaczniemy od wizyty na głównym placu miasta – Placu Macedonii, gdzie na miasto spogląda 15-metrowy posąg Aleksandra Wielkiego. Z placu można przejść przez Kamienny Most, który łączy nowe Skopje ze starym miastem. Wąskie, urokliwe uliczki oferują wszystko – od lokalnego rękodzieła po typowe turystyczne pamiątki. Ostatnim celem naszego wycieczki będzie piękny Fort Kale, znajdujący się nieopodal.

Reszta dnia przeznaczona jest na samodzielne odkrywanie Skopje. Dla chętnych nasz pilot zorganizuje wspólny spacer po mieście. 
Wieczorem spotkamy się na pożegnalnej kolacji.

Nasza bałkańska odyseja dobiega końca. Pełni wrażeń jedziemy na lotnisko, skąd wyruszymy w podróż powrotną do Polski.